86 Βιογραφίες

 

Εδώ θα βρείτε πιο συγκεκριμένες πληροφορίες για τις ζωές των 86 Εβραίων, γυναικών και αντρών, που δολοφονήθηκαν τον Αύγουστο του 1943 στον θάλαμο αερίων του στρατοπέδου συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ. Κατάγονταν από τη Νορβηγία, την Πολωνία, την Ελλάδα, τη Γερμανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο και την Ολλανδία. Συχνά προσπαθούσαν για καιρό να διαφύγουν από το ναζιστικό κλοιό, προτού εκτοπιστούν τελικά στο Άουσβιτς και από εκεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην περιοχή της Αλσατίας.

 

Οι 86 βιογραφίες μεταφράστηκαν στα Ελληνικά από μαθήτριες και μαθητές της ΓερμανικήςΣχολής Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2018-2019. Η μεταφραστικήδιαδικασία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος των Νέων Ελληνικών και τουΟμίλου Εργασίας “Μετάφραση”. Ολοκληρώνοντας το μεταφραστικό εγχείρημα η ομάδαεργασίας ταξίδεψε στην Αλσατία ακολουθώντας τα ίχνη των θυμάτων. Επισκέφθηκε τοστρατόπεδο συγκέντρωσης Στρούτχοφ, τον θάλαμο αερίων, το μνήμα στο ΕβραϊκόΝεκροταφείο του Στρασβούργου, καθώς και το Ινστιτούτο Ανατομίας του Πανεπιστημίου τουΣτρασβούργου. Ευχαριστούμε θερμά όλες τις μαθήτριες και όλους τους μαθητές για τηναμέριστη αφοσίωσή τους.

 

Μαρία Ανθοπούλου (Φιλόλογος)

Μαρία Κωτίδου (Φιλόλογος)

Χριστίνα Πρεφτίτση (Καθ. Γερμανικών/ μεταφράστρια)

Μίχαελ Στιρ (Καθ. Ιστορίας)

 

Οι μαθήτριες και οι μαθητές σε αλφαβητική σειρά:

Παύλος Αζίζ, Γεώργιος Αλεξόπουλος, Ιάσωνας Ανδρεάδης, Μελίντα Αντωνιάδου, ΧαρίκλειαΑποστολακάκη, Αγγελική-Ιωάννα Γεωργούση, Μυρσιφίλλη Γκαργκάνη, Αλεξάνδρα Γκατζώλη,Σοφία Γουλιέλμος, Ούμουτ Εμίν, Κωνσταντίνα Καλιεντζίδου,Γεώργιος Καλλίτσης-Αριθουμπιέτα, Νικόλαος Καργιώτης,Στέλλα Κουτσουμπή-Μαστραντώνη, ΜελίναΚωνσταντινίδου, Αλέξανδρος Λενούτσος, Γεώργιος Μονέφτσης, Γεώργιος Μότσαν-Άρμεν,Απόστολος Ντόκας, Δήμητρα Ορέσκου, Έλενα Πατσαλιά, Αλέξανδρος Σκύβαλος, ΓεωργίαΣτίκου, Βελισσάριος Τσαγκαλίδης, Ευάγγελος Χίλερ, Λέα Χρυσανθοπούλου, Λούκα Θεμιστοκλής Ωρολογάς.

 

 

 

 

  • A

    David Akouni · Bella Alaluf · Israel Albert · Elvira Amar · Emma Amar · Palomba Arnades · Aron Aron · Nety Aruch · Martin Ascher · Esra Asser · Allegra Attas

    • Δαβίδ Ακούνη (David Akouni)

      Ο Δαβίδ Ακούνη, γιος του Ισαάκ και της Έστερ Ακούνη, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1895. Η πολυπολιτισμική πόλη με το λιμάνι ανήκε τότε ακόμη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και αριθμούσε γύρω στους 115.000 κατοίκους. Η ισχυρότερη πληθυσμιακή ομάδα ήταν η εβραϊκή, η οποία αποτελούσε το 47 τοις εκατό του πληθυσμού.

       

      Η Θεσσαλονίκη, την οποία αποκαλούσαν και «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων», ανήκε στις σημαντικότερες εβραϊκές πόλεις του κόσμου και στις αρχές του 20ου αιώνα, η εβραϊκή κοινότητα της ακμάζουσας πόλης μετρούσε περίπου 80.000 ανθρώπους.

      Ο Δαβίδ Ακούνη βίωσε στην πατρίδα του πολιτικά θυελλώδεις εποχές. Οι πόλεμοι των βαλκανικών κρατών, του Μαυροβουνίου, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και της Ελλάδας εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (το 1912) και στη συνέχεια μεταξύ τους (το 1913), άφησαν έντονα τα ίχνη τους στην πόλη. Η Θεσσαλονίκη που έγινε ελληνική πόλη στις 26 Οκτωβρίου 1912, άλλαξε ριζικά πρόσωπο στο πλαίσιο των αντιπαραθέσεων που ακολούθησαν σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο και ιδιαίτερα όταν η ελληνική κυβέρνηση προσπάθησε να εξελληνίσει την πόλη εκμεταλλευόμενη την καταστροφική πυρκαγιά του 1917.

       

      Saloniki.Ufer.1919

      Καρτ-ποστάλ, Υπογραφή: Guerre 1914-1914-1916 EN ORIENT / SALONIQUE - Le quai

       

      Εξαιτίας της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων (περίπου 500.000 Μουσουλμάνοι μετακινήθηκαν από τη βόρεια Ελλάδα προς την Τουρκία και 1,2 εκατομμύρια Έλληνες Ορθόδοξοι από τη Μικρά Ασία προς τη βόρεια Ελλάδα) άλλαξε η παλιά δημογραφική και κοινωνική σύνθεση της πόλης. Οι Εβραίοι έγιναν σύντομα μειονότητα στη Θεσσαλονίκη.

       

      Ο Δαβίδ Ακούνη παντρεύτηκε την Ντούντουν Άζι πιθανότατα στις αρχές ή τα μέσα της δεκαετίας του 1920. Από το γάμο τους προέκυψαν τέσσερα παιδιά: ο Ισαάκ (γεννημένος το 1926), τα δίδυμα Μάρθα και Νάθαν (γεννημένα το 1933), καθώς και η Ντόλσα. Η οικογένεια ζούσε στο Συνοικισμό 151, όπου ο Δαβίδ Ακούνη διατηρούσε μια ταβέρνα. Ο Ακούνη ήταν ένας άνδρας ψηλός, με ανάστημα 1,74 μ. και δυνατή κορμοστασιά. Είχε σκούρα καστανά μαλλιά, ασπρισμένα στους κροτάφους και φουντωτά φρύδια.

       

      Τον Απρίλη του 1941 τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την Ελλάδα. Στις αρχές του 1943 κατέφθασαν στη Θεσσαλονίκη συνεργάτες του Αδόλφου Άιχμαν και άρχισαν να προετοιμάζουν τις εκτοπίσεις των Εβραίων της περιοχής. Οι Εβραίοι υποχρεώθηκαν να εγκατασταθούν σε ένα από τα γκέτο της πόλης. Το γκέτο Βαρόνου Χιρς, το οποίο βρισκόταν κοντά στο Σιδηροδρομικό Σταθμό, χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο μετάβασης για τις μεταφορές προς το Άουσβιτς που ήταν προγραμματισμένες για τις 16 Μαρτίου 1943.

       

      Το τρένο, στο οποίο επιβιβάστηκαν ο Δαβίδ Ακούνη και η οικογένειά του, αναχώρησε στις 28 Απριλίου 1943 με συνολικά 2.930 Εβραίους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. 220 άνδρες και 318 γυναίκες στάλθηκαν, μετά την άφιξη τους στις 4 Μαΐου 1943, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης ως κρατούμενοι, ανάμεσά τους και ο Δαβίδ Ακούνη. Οι υπόλοιποι 2.392 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου και θανατώθηκαν. Ανάμεσά τους και η σύζυγος και τα τέσσερα παιδιά του Ακούνη. Τα Ες-Ες του στρατοπέδου χάραξαν στο αριστερό χέρι του Δαβίδ Ακούνη τον αριθμό κρατουμένου 119801.

      Ο Δαβίδ Ακούνη εξετάστηκε και επιλέχθηκε από τους δύο ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ, όπως και άλλοι σύντροφοί του, που εκτοπίστηκαν με την ίδια μεταφορά. Ανάμεσά τους ήταν οι: Αλμπέρτο Ισραέλ, Ααρών Ααρών, Έζρα Ασσέρ, Ααρών Εσφόρμες, Ααρών Εσκαλωνή, Μωρίς Φρανσές, Σάρλ Χασσόν, Αλμπέρτο Ισαάκ, Σαμπετάι Καπόν, Λαζάρ Μενασέ, Ντάριο Νατάν, Ισραέλ Ραφαήλ, Σαμουήλ Ραφαήλ, Αλμπέρτο Σαλτιέλ, Μωρίς Σαλτιέλ, Μωρίς Σαπόρτα και Μορδοχάι Σαούλ.  Όλοι κρατήθηκαν εκείνη τη χρονική περίοδο στο αναρρωτήριο του στρατοπέδου Άουσβιτς Ι, του επονομαζόμενου κύριου στρατοπέδου.

       

      Όντας ένας από τους 86 άνδρες και γυναίκες που είχαν επιλεγεί, ο Δαβίδ Ακούνη βίωσε στις 30 Ιουλίου 1943 μια ακόμη μεταφορά με τρένο. Το τρένο κατέφθασε στις 2 Αυγούστου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Ο 48χρονος Ακούνη θανατώθηκε εκεί στο θάλαμο αερίων στις 16 Αυγούστου 1943.

      Από την οικογένεια του Δαβίδ Ακούνη επέζησαν τρία αδέρφια του: οι δύο του αδερφοί Σαμουήλ και Σολομών και η αδερφή του Ντόρα.

       

      Οι πληροφορίες για την εξωτερική εμφάνιση του Δαβίδ Ακούνη προέρχονται από τη νεκροψία Γάλλων ιατροδικαστών, που έγινε τον Ιούνιο του 1945. Για τις πληροφορίες της βιογραφίας του χρωστώ πολλά στο αρχείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Κατά την έρευνά μου εκεί με βοήθησε ιδιαίτερα η αρχειοθέτης  Αλίκη Αρούχ.

    •  
    • Μπέλλα Αλαλούφ (Bella Alaluf)

      Η Μπέλλα Αλαλούφ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1923.  Ένα έτος κατά το οποίο η ελληνική παραθαλάσσια πόλη του Βορρά υπέστη σημαντικές αλλαγές. Λόγω της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, κατέφθασε από τη Μικρά Ασία στη βόρεια Ελλάδα και ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη μεγάλος αριθμός Ελλήνων προσφύγων. Η εβραϊκή κοινότητα, η οποία τότε αριθμούσε περίπου 60.000 ανθρώπους, έχασε τη σημαίνουσα θέση της στη δημογραφία της πόλης.

       

      Thess.hist.1

      Thessaloniki

       

      Γονείς της Μπέλλα Αλαλούφ ήταν ο Αβραάμ (1876 - 1941) και η Τζαμίλα Σάζον (1898 - 1943). Η εξαμελής οικογένεια Αλαλούφ ζούσε στον συνοικισμό Βαρόνου Χιρς. Με την πρώτη κιόλας αποστολή και πιθανώς μαζί με τη χήρα μητέρα της και τα τρία αδέλφια της, η Μπέλλα Αλαλούφ εκτοπίστηκε στις 15 Μαρτίου 1943 στο Άουσβιτς με ένα τρένο, το οποίο μετέφερε περίπου 2.800 Εβραίους, άντρες, γυναίκες και παιδιά. Κατά την άφιξή της η οικογένεια Αλαλούφ χωρίστηκε στην αποβάθρα. Η μητέρα Αλαλούφ, ο 11χρονος γιος της, Πέπο, και η επτάχρονη κορούλα της, Ρικέτα, οδηγήθηκαν απευθείας από τα Ες-Ες στους θαλάμους αερίων - μαζί με άλλα 2.189 άτομα. Οι δύο κόρες Βιδάλ Χάγιμ (γεννημένη το 1924) και η Μπέλλα (καθώς και ακόμη 190 Ελληνίδες και 417 Έλληνες) οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης ως κρατούμενοι. Από τις δύο αδελφές Αλαλούφ μόνο η Βιδάλ Χάγιμ επέζησε το Ολοκαύτωμα. Μετά την παραμονή της στο στρατόπεδο υποδοχής προσφύγων στο Λάνντσμπεργκ, μετανάστευσε στο Ισραήλ.

       

      Μαζί με τις Φλόρα Μπίβας, Ντόρα Κοέν, Ζουλή Κοέν, Έστερ Εσκεναζή, Μπιενβενίντα Πίττσον και Σάρα Βαχένα, που είχαν φτάσει με την ίδια αποστολή από τη Θεσσαλονίκη, η Μπέλλα Αλαλούφ οδηγήθηκε στο Μπλοκ 10 στο κεντρικό στρατόπεδο. Εκεί η διοίκηση του στρατοπέδου της χάραξε τον αριθμό κρατουμένου 38790 στο αριστερό της χέρι. Δεν έχει εξακριβωθεί, αν εκτέθηκε εκεί με οποιονδήποτε τρόπο σε ιατρικά πειράματα. Τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουνίου του 1943, η ανύπαντρη εικοσάχρονη Αλαλούφ επιλέχθηκε από τους δύο ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ μαζί με άλλους Εβραίους και Εβραίες για να καταμετρηθούν τα ανθρωπολογικά της χαρακτηριστικά. [βλέπε: Ανθρωπολόγοι στο Άουσβιτς]

       

      Ως μία από τα 86 θύματα η Μπέλλα Αλαλούφ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 και κατέφθασε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 2 Αυγούστου 1943. Εκεί η 20χρονη Αλαλούφ δολοφονήθηκε στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

      Flora Biwas (* 2. Mai 1925), Dora Cohen,  Bienvenida Pitchon (* 1. Juli 1917) und Sara Vahena geb. Weinstein (* 1917) haben die Shoah überlebt. Hinweise zur Biographie von Bella Alaluf verdanke ich dem Archiv der Jüdischen Gemeinde in Thessaloniki. Dort war mir Archivarin Aliki Arouh bei der Recherche behilflich.

    • Ισραέλ Αλμπέρτο (Israel Albert)

      Ο Αλμπέρτο Ισραέλ γεννήθηκε πιθανώς στη Θεσσαλονίκη, η ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς στις 28 Απριλίου 1943.

       

      Στις 4 Μαΐου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άνδρες και 318 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους και ο Αλμπέρτο Ισραέλ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 119868. Τα υπόλοιπα 2.392 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν.

       

      Μετά την επιλογή του από δύο ανθρωπολόγους των Ες-Ες ο Αλμπέρτο Ισραέλ, μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων - ακριβώς όπως και τα υπόλοιπα 85 θύματα.

    •  
    • Ελβίρα Αμάρ (Elvira Amar)

      Η Θεσσαλονίκη ανήκε σχεδόν δυο χρόνια στο ελληνικό κράτος, όταν η Ελβίρα Αμάρ γεννήθηκε εκεί το 1915. Η ακριβής ημερομηνία γέννησής της δεν είναι γνωστή, όπως άλλες πληροφορίες για τα μέλη της οικογένειάς της, για την οικογενειακή της κατάσταση και την κοινωνική της καταγωγή.

       

      Τον Απρίλιο του 1941 γερμανικά στρατεύματα κατέκτησαν τη Θεσσαλονίκη. Στις αρχές του 1943 κατέφθασαν στη Θεσσαλονίκη συνεργάτες του Άιχμαν και προετοίμαζαν τις εκτοπίσεις των ντόπιων Εβραίων, οι οποίοι υποχρεώθηκαν να μετακομίσουν σε ένα από τα γκέτο της πόλης. Το γκέτο Βαρόνου Χιρς, που βρισκόταν κοντά στο Σιδηροδρομικό Σταθμό, χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο μετάβασης για τις μεταφορές στο Άουσβιτς, που είχαν οριστεί για τις 15 Μαρτίου 1943.

       

      Μετά από τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς η Ελβίρα Αμάρ εκτοπίστηκε στις 12 Απριλίου 1943 στο Άουσβιτς. Έφτασε εκεί πέντε ημέρες αργότερα. Αυτή η ένατη αποστολή από τη Θεσσαλονίκη προς το Άουσβιτς μετέφερε περίπου 3.000 Εβραίους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν από τους γιατρούς των Ες-Ες 2.271 ενήλικες και παιδιά και οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων. 467 άνδρες και 262 γυναίκες οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο. Ο γιατρός των Ες-Ες Έντουαρτ Βιρτς επέλεξε 99 από αυτές τις γυναίκες, τις οποίες έστειλε στο Μπλοκ 10, μια πτέρυγα για ιατρικά πειράματα. Ανάμεσα στις Ελληνίδες από τη συγκεκριμένη αποστολή που οδηγήθηκαν εκεί, ήταν πλάι στην Ελβίρα Αμάρ και οι Χάνα Αγιάς, Όρο Αμάρ, Σύλβια Αμάρ, Παλόμπα Αρνάλδες, Νέτη Αρούχ, Αλλέγκρε Μπέραχα, Νίνα Κνέσιτς, Αλίζα Σαρφάτη.

       

      Η διοίκηση του στρατοπέδου σημάδεψε το αριστερό χέρι της 28χρονης Αμάρ με τον αριθμό κρατουμένου 41547. Δεν έχει εξακριβωθεί, αν είχε εκτεθεί με οποιονδήποτε τρόπο σε ιατρικά πειράματα. Τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουνίου του 1943 επιλέχθηκε τελικά από τους δύο ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ για να εξεταστεί ανθρωπολογικά μαζί με τις Παλόμπα Αρνάλδες, Νέτη Αρούχ, Αλλέγκρε Μπέραχα, καθώς και με 82 ακόμη Εβραίες και Εβραίους.

       

      Η Ελβίρα Αμάρ ήταν μία από τους 86 Εβραίους και Εβραίες που αναχώρησαν στις 30 Ιουλίου 1943 [από το Άουσβιτς] και κατέφθασαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 2 Αυγούστου 1943. Εκεί η 28χρονη Αμάρ δολοφονήθηκε στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων. Η Χάνα Αγιάς, το γένος Αλχάδες (γεννημένη στις 23 Απριλίου 1922), η Σύλβια Αμάρ, η Νίνα Κνέσιτς (γεννημένη στις 2 Απριλίου 1923) και η Αλίζα Σαρφάτη επέζησαν το Ολοκαύτωμα.

    •  
    • Έμμα Αμάρ (Emma Amar)

      Η Έμμα Αμάρ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 4 Ιουλίου 1925. Γονείς της ήταν ο εστιάτορας Ισαάκ (1880-1943) και η Μπουένα το γένος Πάρδο (1900-1943). Η ´Εμμα ήταν η μικρότερη της οικογένειας και είχε τρεις αδερφές: την Ευαγγελία (γεννημένη το 1915), την Μάργκο (γεννημένη το 1919) και τη Ρίτα (γεννημένη το 1922).

       

      Από την οικογένεια επέζησε μόνο η Ευαγγελία Αμάρ, η οποία παντρεύτηκε έναν Ελληνορθόδοξο έμπορο, με το επώνυμο Ταπτόπουλος και κατάφερε να κρυφτεί και να ξεφύγει από τον διωγμό των Εβραίων. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς πιθανώς με την ίδια αποστολή, στην οποία επέβαινε και η Έμμα. Έφτασαν εκεί στις 28 Απριλίου 1943 μετά από έξι βασανιστικές ημέρες ταξιδιού μέσα σε ένα βαγόνι που προορίζονταν για μεταφορά ζώων. Επρόκειτο για τη 13η αποστολή από τη Θεσσαλονίκη, με την οποία μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης 3.070 άνδρες, γυναίκες και παιδιά εβραϊκής καταγωγής. Οι 2.529 θανατώθηκαν απευθείας από τα Ες-Ες στους θαλάμους αερίων, μεταξύ αυτών ο Ισαάκ και η Μπουένα Αμάρ. Δεν είναι γνωστό, εάν η Μάργκο και η Ρίτα θανατώθηκαν μαζί τους ή κάποια στιγμή αργότερα.

       

      Η Έμμα Αμάρ μεταφέρθηκε μαζί με 180 άνδρες και 361 γυναίκες στο επονομαζόμενο Κεντρικό Στρατόπεδο (Άουσβιτς Ι). Σε αυτό το τμήμα του στρατοπέδου βρίσκονταν εκείνο το διάστημα μόνο άνδρες κρατούμενοι, με εξαίρεση το Μπλοκ 10. Η Έμμα Αμάρ και η Σαρίνα Νισσήμ, που είχαν έρθει με την ίδια αποστολή στο Άουσβιτς, τοποθετήθηκαν στο Μπλοκ 10. Εκεί η διοίκηση του στρατοπέδου χάραξε τον αριθμό κρατουμένου 43167 στο αριστερό χέρι της Έμμας Αμάρ. Το Μπλοκ 10 ήταν ο τόπος, όπου Ναζί γιατροί, έκαναν ιατρικά πειράματα σε Εβραίες γυναίκες. Δεν είναι τεκμηριωμένο αν η Έμμα Αμάρ υποβλήθηκε με οποιονδήποτε τρόπο στη διαδικασία των πειραμάτων. Τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουνίου του 1943 η ´Εμμα επιλέχθηκε μαζί με 85 ακόμα άτομα-άνδρες και γυναίκες- από τους δυο ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ για να εξεταστεί ανθρωπολογικά.

       

      Στις 30 Ιουλίου 1943 τα 86 αυτά άτομα μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Κατέφθασαν εκεί στις 2 Αυγούστου 1943. Η 18χρονη Αμάρ δολοφονήθηκε στις 11 ή στις 13 Αυγούστου στον θάλαμο αερίων.

       

      Για τις πληροφορίες σχετικά με την οικογένεια της Έμμα Αμάρ χρωστώ πολλά στο αρχείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Κατά την έρευνά μου εκεί με βοήθησε ιδιαίτερα η αρχειοθέτης Αλίκη Αρούχ. Πληροφορίες για την Ευαγγελία Αμάρ μου έδωσε η Χαρούλα Κοκκίνου, ανιψιά της Έμμας Αμάρ.

    •  
    • Παλόμπα Αρνάλδες (Palomba Arnades)

      Η Παλόμπα Αρνάλδες γεννήθηκε το 1923 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 17 Απριλίου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή περίπου 3.000 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 467 άνδρες και 262 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ανάμεσά τους ήταν και η Παλόμπα Αρνάλδες, στης οποίας το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 41545. Τα υπόλοιπα πιθανώς 2.271 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου δολοφονήθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από δυο ανθρωπολόγους [των Ες-Ες] η Παλόμπα Αρνάλδες μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Εκεί δολοφονήθηκε η εικοσάχρονη Αρνάλδες στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Ααρών Ααρών (Aron Aron)

      Ο Ααρών Ααρών γεννήθηκε πιθανώς στη Θεσσαλονίκη, η ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς.

       

      Στις 4 Μαΐου 1943 κατέφθασαν εκεί με τη 14η αποστολή 2.930 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άνδρες και 318 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους και ο Ααρών Ααρών, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 119803. Τα υπόλοιπα 2.392 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Ααρών Ααρών μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

      Σύμφωνα με τη νεκροψία Γάλλων παθολόγων, ο Ααρών Ααρών όταν πέθανε ήταν μεταξύ 50 και 55 ετών.

    •  
    • Νέτη Αρούχ (Nety Aruch)

      Η Νέτη Αρούχ γεννήθηκε το 1919 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 17 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή περίπου 3.000 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 467 άνδρες και 262 γυναίκες και έπειτα οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους και η Νέτη Αρούχ, στης οποίας το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 41547. Τα υπόλοιπα πιθανώς 2.271 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, η 24χρονη Αρούχ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου και δολοφονήθηκε στον θάλαμο αερίων στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943.

    •  
    • Μάρτιν Άσερ (Martin Ascher)

      O Μάρτιν Άσερ γεννήθηκε στις 4 Μαΐου 1910 στο Βερολίνο. Εκεί παντρεύτηκε την Ερνεστίνε Μπέντιτ (γεννημένη στις 16 Ιουνίου 1906 στο Βερολίνο). Το ζευγάρι κατοικούσε το τελευταίο διάστημα στο κέντρο του Βερολίνου στην οδό Μπλούμενστρασε 17.

       

      O Μάρτιν Άσερ εργαζόταν ως μηχανικός. Ο αδελφός του Βίλι επέζησε το Ολοκαύτωμα. Την 1η Μαρτίου 1943 -πέντε ημέρες πριν από τη σύζυγό του- εκτοπίστηκε με την 31η αποστολή από το Βερολίνο προς το Άουσβιτς. Στις 2 Μαρτίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 1.500 Εβραίοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 150 άντρες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Μεταξύ αυτών και ο Μάρτιν Άσερ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 104744. Τα υπόλοιπα 1.350 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου δολοφονήθηκαν.

       

      Ο Μάρτιν Άσερ εγχειρίστηκε λόγω έλκους στις 28 Μαρτίου 1943 στο Μπλοκ 21, το νοσοκομείο κρατουμένων του Κεντρικού Στρατοπέδου Άουσβιτς. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 33χρονος Άσερ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στο θάλαμο αερίων.

    •  
    • Έζρα Ασέρ (Esra Asser)

      Γεννημένος πιθανώς στη Θεσσαλονίκη, η ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς, ο Έζρα Ασέρ εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαΐου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άνδρες και 318 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους και ο Έζρα Ασέρ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 119804. Τα υπόλοιπα 2.392 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου δολοφονήθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Έζρα Ασέρ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου θανατώθηκε στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Αλλέγκρα Αττάς (Allegra Attas)

      Η Αλλέγκρα Αττάς γεννήθηκε το 1923 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 24 Μαΐου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή περίπου 2.800 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 584 άντρες και 230 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους και η Αλλέγκρα Αττάς, στης οποίας το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 38976. Τα υπόλοιπα πιθανώς 1.986 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, η 20χρονη Αττάς μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
  • B

    Ernestine Baruch · Joachim Basch · Joachim Behrendt · Günther Benjamin · Allegre Beracha · K. Bezsmiertny · Samuel Bluosilio · Harri Bober · Sara Bomberg · Sophie Boroschek · Nisin Buchar

    • Eρνεστίνα Μπαρούχ (Ernestine Baruch)

      Γεννήθηκε το 1918 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 13 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή περίπου 2.800 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 500 άνδρες και 364 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ανάμεσά τους και η Ερνεστίνα Μπαρούχ, στης οποίας το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 40949. Τα υπόλοιπα πιθανώς 1.936 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στον θάλαμο αερίων και δολοφονήθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943 στο Μπλοκ 10 στο Άουσβιτς Ι (κύριο στρατόπεδο), η 25χρονη Μπαρούχ στάλθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Γιοάχιμ Μπας (Joachim Basch)

      Γεννήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1922 στο Σβινεμίντε στη Βαλτική Θάλασσα (το σημερινό Σβινοούιστσιε στην Πολωνία). Ο πατέρας του, Μπρούνο Μπας γεννήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 1889 στο Σβίνεμιντε, εκτοπίστηκε στις 17 Μαρτίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερέζιενσταντ, επέζησε και μετά την απελευθέρωση  ζούσε στο Βερολίνο, στην περιοχή Βέντινγκ. Η μητέρα του, Αλίς Μπας, το γένος Μπας γεννήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 1893 στο Βερολίνο, εκτοπίστηκε στις 17 Μαρτίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερέζιενσταντ, όπου πέθανε τον Αύγουστο του 1944. 

       

      Η οικογένεια λειτουργούσε στο Σβινεμίντε ένα κατάστημα ρούχων και υποδημάτων, το οποίο ίδρυσε ο παππούς του Γιοάχιμ Μπας, Ζίγκφριντ, στις αρχές του 19ου αιώνα και το οποίο ανέλαβε ο γιος του, Μπρούνο, μέχρι το 1933. Το κατάστημα βρισκόταν για πολλά χρόνια στην οδό Αμ Μαρκτ 14, ενώ αργότερα βρισκόταν για λίγο καιρό στην οδό Χίντενμπουργκστρασε. Στη συνέχεια ο Γιοάχιμ Μπας ζούσε με τους γονείς του στο Βερολίνο, στην περιοχή Πρέντσλαουερ Μπεργκ και έπειτα στην οδό Φέρμπελινερστρασε 8. Τέλος υποχρεώθηκε να εγκατασταθεί για 28 Ράιχσμαρκ την εβδομάδα στο Ντόιτα-Βέρκε (στην οδό Οράνιενστρασε 25) όπου εκτελούσε καταναγκαστική εργασία.

       

      Η αδελφή του Γιοάχιμ Μπας, Ίλζε (γεννηθείσα στις 12 Απριλίου 1921 στο Σβινεμίντε), εκτοπίστηκε στις 3 Μαρτίου 1943 με την 33η αποστολή, ενώ ο ίδιος στις 12 Μαρτίου 1943 με την 36η αποστολή από το Βερολίνο στο Άουσβιτς. Στις 13 Μαρτίου 1943 κατέφθασαν εκεί 344 Εβραίοι και 620 Εβραίες και παιδιά εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 218 άνδρες και 147 γυναίκες και στάλθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι, ανάμεσά τους και ο Γιοάχιμ Μπας, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 107790. Τα υπόλοιπα 599 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν.

      Ο Μπας καταχωρίθηκε στις 25 Μαρτίου 1943 στο Άουσβιτς ως "νέος, ικανός για εργασία".  Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 20χρονος Μπας μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων

       

      Η καταγραφή του ονόματος του πατέρα του Γιοάχιμ Μπας (Μπρούνο) και του παππού του (Ζίγκφριντ) στο βιβλίο διευθύνσεων του Σβινεμίντε [σημερινό Σβινοούστσιε] έγινε το 1925

    •  

      Basch Swinemnde1925
      Namenseintrag von Joachim Baschs Vater (Bruno) und Großvater (Siegfried) im Adressbuch Swinemünde von 1925.
    • Γιοάχιμ Μπέρεντ (Joachim Behrendt)

      Γεννήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 1922 στο Mπίσοφσβερντερ (σημερινό Μπισκούπιετς στην Πολωνία). Οι γονείς του ήταν ο Βάλτερ Μπέρεντ (γεννηθείς στις 22 Αυγούστου 1886 στο Μαρίνμπουργκ/ Δυτική Πρωσία) και η Έρνα το γένος Ζέλιγκμαν (γεννηθείσα στις 11 Νοεμβρίου 1895 στο Μπίσοφσβερντερ). Εκτός από τον Γιοάχιμ είχαν έναν μεγαλύτερο υιό, τον Μαξ, που είχε γεννηθεί στις 31 Ιουλίου 1920 και επέζησε το Ολοκαύτωμα στη Σουηδία.

       

      Ο Γιοάχιμ Μπέρεντ αντιθέτως εκτοπίστηκε στις 3 Μαρτίου 1943 – μαζί με τους γονείς του – με τη 33η αποστολή από το Βερολίνο προς το Άουσβιτς. Στις 4 Μαρτίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 632 άντρες και 1.118 γυναίκες και κορίτσια εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 517 άντρες και 200 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους και ο Γιοάχιμ Μπέρεντ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 105598. Τα υπόλοιπα πιθανώς 1.033 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν.

       

      Ο Μπέρεντ παραπέμφθηκε στις 24 Απριλίου 1943 λόγω ενός έλκους στο δεξί χέρι από το αναρρωτήριο κρατουμένων «Μπούνα» στο κύριο στρατόπεδο του Άουσβιτς και χειρουργήθηκε εκεί στις 27 Απριλίου 1943 στο Μπλοκ 21, το νοσοκομείο κρατουμένων.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943,  ο 20χρονος Μπέρεντ στις 30 Ιουλίου 1943 μεταφέρθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον  θάλαμο αερίων.

    •  
    • Γκίντερ Μπένιαμιν (Günther Benjamin)

      Ο Γκίντερ Μπένιαμιν γεννήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 1919 στο Βερολίνο. Ήταν γιος του Φριτς Μπένιαμιν (ο οποίος γεννήθηκε στις 11 Ιουνίου 1891 στο Βρότσουαφ, εκτοπίστηκε την 1η Μαρτίου 1943 στο Άουσβιτς και δολοφονήθηκε εκεί) και της Γκέρντρουντ το γένος Φιν (η οποία γεννήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 1894 στο Βερολίνο, εκτοπίστηκε και αυτή την 1η Μαρτίου 1943 στο Άουσβιτς και δολοφονήθηκε εκεί), και ήταν παντρεμένος με την Μάργκοτ (γεννηθείσα στις 29 Δεκεμβρίου 1920 στο Βερολίνο).
      Τελευταίος του σταθμός υπήρξε η εταιρία Στίλερ, στην οποία εργάστηκε για 35 Ράιχσμαρκ την εβδομάδα ως μηχανουργός σε καταναγκαστικά έργα. Τότε έμενε με την πεθερά του στο Βερολίνο, στην περιοχή Πρέντσλαουερ Μπεργκ, στην οδό Βίνστρασε 18. Πριν από αυτό κατοικούσε στην περιοχή Κρόιτσμπεργκ στην οδό Κάτσμπαχστρασε 26. Στις 2 Μαρτίου 1943 εκτοπίστηκε με την 32η αποστολή από το Βερολίνο στο Άουσβιτς. Στις 3 Μαρτίου 1943 έφτασαν εκεί με αυτήν την αποστολή περίπου 1.500 γυναίκες, άνδρες και παιδιά εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 535 άνδρες και 145 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο – ανάμεσά τους και ο Γκίντερ Μπένιαμιν, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 105257. Τα υπόλοιπα πιθανώς 820 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους  αερίων και θανατώθηκαν.
      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 23χρονος Μπένιαμιν μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Αλλέγκρα Μπεράχα (Allegre Beracha)

      Η Αλλέγκρα Μπεράχα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 17 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή περίπου 3.000 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 467 άνδρες και 262 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ανάμεσά τους και η Αλλέγκρα Μπεράχα, στης οποίας το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 41377. Τα υπόλοιπα πιθανώς 2.271 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ η 21χρονη Μπεράχα οδηγήθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου και δολοφονήθηκε στις 11 ή στις 13 Αυγούστου στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Kάλμαν Μπεσμιέρτνι (Kalman Bezsmiertny)

      Η ημερομηνία γέννησής του και ο τόπος γέννησής του στην Πολωνία δεν έχουν εξακριβωθεί μέχρι στιγμής. Ο τελευταίος τόπος διαμονής του Κάλμαν Μπεσμιέρτνι, πριν από την εκτόπισή του στο Άουσβιτς, ήταν το γκέτο στο Μπιαουίστοκ, στην Πολωνία. Στις 7 Φεβρουαρίου 1943 έφτασε με 1.950 Εβραίους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, στο Άουσβιτς. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 123 άνδρες από αυτή τη μεταφορά και στάλθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι, ανάμεσά τους και ο Κάλμαν Μπεσμιέρτνι, στου οποίου το αριστερό χέρι τα Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό κρατουμένου 100614. Τα υπόλοιπα 1.827 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν. Η διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ επέφερε μια περεταίρω εκτόπιση στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου έφτασε ο Μπεσμιέρτνι στις 2 Αυγούστου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους . Εκεί δολοφονήθηκε στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Σαμουήλ Μπλουoζίλιο (Samuel Benosilio [Samuel Bluosilio])

      Γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1902 στη Θεσσαλονίκη.

      Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 22 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με αυτή την αποστολή 2.800 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 255 άνδρες και 413 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους και ο Σαμουήλ Μπλουζίλιο, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 117246. Τα υπόλοιπα 2.132 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους  αερίων και δολοφονήθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ  ο 41χρονος Μπλουοζίλιο μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

      Ευχαριστώ το Δήμο Θεσσαλονίκης για τις συμπληρωματικές πληροφορίες για τον Σαμουήλ Μπλουοζίλιο.

    •  
    • Χάρι Ζάμουελ Μπόμπερ (Harri Samuel Bober)

      Γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1922 στο Βερολίνο. Ήταν γιος του Άλφρεντ Μπόμπερ (που γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1891 στο Γκουόγκουφ) και της Κλάρα Μπόμπερ το γένος Μπόμπερ (που γεννήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 1888 στο Όστρουφ/ Πόζναν). Το 1939  η οικογένεια Μπόμπερ κατοικούσε στο Βερολίνο, στην περιοχή Πρέντσλαουερ Μπεργκ και συγκεκριμένα στην οδό Κόρινερστρασε 80. Ο Χάρι Ζάμουελ Μπόμπερ εκτοπίστηκε -μαζί με τους γονείς του- στις 12 Μαρτίου 1943 με την 36η αποστολή από το Βερολίνο στο Άουσβιτς. Στις 13 Μαρτίου 1943 έφτασαν εκεί με αυτήν την αποστολή 344 άνδρες και 620 γυναίκες και παιδιά εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 218 άνδρες και 147 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο- ανάμεσά τους και ο Ζάμουελ Μπόμπερ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 107881. Τα υπόλοιπα 599 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Στις 14 Απριλίου 1943 ο Μπόμπερ παραπέμφθηκε λόγω γενικής αδυναμίας από το αναρρωτήριο κρατουμένων «Μπούνα» στο κύριο στρατόπεδο του Άουσβιτς. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 21χρονος Μπόμπερ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στον θάλαμο αερίων στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943.

    •  
    • Σάρα Μπόμπεργκ το γένος Μπίρεντσβαϊγκ (Sara Bomberg bée Birentzvaig)

      H Σάρα Μπίρεντσβαϊγκ γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου 1904 στη Βαρσοβία. Παντρεύτηκε τον Μοϊσέ Μπόμπεργκ, με καταγωγή επίσης από τη Βαρσοβία. Το ζευγάρι, το οποίο είχε μεταναστεύσει στο Βέλγιο, απέκτησε δύο παιδιά, τα οποία επέζησαν το Ολοκαύτωμα: την Άλεραμ Χιλ (γεννηθείσα το 1932) και την Χαντάσα (γεννηθείσα το 1935). Ήδη από τις 31 Οκτωβρίου 1942  ο Μοϊσέ Μπόμπεργκ εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς και υποχρεώθηκε σε καταναγκαστική εργασία.

       

      Πριν τον εκτοπισμό της στο Μέχελεν στις 10 Απριλίου 1943, η Σάρα Μπόμπεργκ κατάφερε να φυγαδεύσει την κόρη της Χαντάσα σε ένα βελγικό ορφανοτροφείο. Αυτή ανακαλεί την ανάμνηση του αποχωρισμού της  από τη μητέρα της, η οποία της είχε υποσχεθεί ότι θα την επισκέπτονταν σύντομα. Αυτή η ελπίδα αποδείχθηκε μάταιη. Η Χαντάσα παρέμεινε στο ορφανοτροφείο μέχρι το 1944, όταν την πήρε υπό την προστασία της μια μη εβραϊκή οικογένεια. Μετά την απελευθέρωση του Βελγίου την πήρε μαζί της μια θεία που ζούσε στην Αγγλία στο Ντόβερ, ενώ τελικά εγκαταστάθηκε τον Μάιο του 1949 στο Ισραήλ. Παντρεύτηκε, έφερε στον κόσμο τέσσερα παιδιά και έμαθε μόλις το 2005 για την τύχη της μητέρας της. Επισκέφθηκε τον τάφο στο Εβραϊκό Νεκροταφείο της συνοικίας Κρόνενμπουργκ στο Στρασβούργο πριν τον επίσημο εορτασμό για τα αποκαλυπτήρια της καινούριας τιμητικής πλάκας.

       

      Στις 19 Απριλίου 1943 η Σάρα Μπόμπεργκ εκτοπίστηκε από το [κέντρο συλλογής και μεταγωγών] Μέχελεν στο Άουσβιτς. Στις 22 Απριλίου 1943 έφτασαν εκεί με την 20η αποστολή 507 άνδρες, 121 αγόρια, 631 γυναίκες και 141 κορίτσια, όλοι τους εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 276 άνδρες και 245 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, τα υπόλοιπα 879 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν. Η Σάρα Μπόμπεργκ οδηγήθηκε αρχικά στο Μπλοκ 10 του κύριου στρατοπέδου, όπου τα Ες-Ες της χάραξαν στο αριστερό χέρι τον αριθμό αναγνώρισης 42571. Σε αυτό το Μπλοκ των ιατρικών πειραμάτων επιλέχθηκε τον Ιούνιο του 1943 από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ με σκοπό να τη δολοφονήσουν και να συμπεριλάβουν τα οστά της σε ανθρωπολογική έκθεση στο πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Έπειτα από τη διαλογή που έκαναν οι ανθρωπολόγοι η 39χρονη Μπόμπεργκ στάλθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

      Για τις συμπληρωματικές πληροφορίες ευχαριστώ τη Χαντάσα Παστέλ, κόρη της Σάρα Μπόμπεργκ.

    • Sara Bomberg
      Sara Bomberg

       

      Bomberg Hadassa
      Am 15. September 2005, drei Monate
      vor der Enthüllung des neuen Grabsteins, besuchte
      Hadassa Pastel das Grab ihrer Mutter auf dem Jüdischen Friedhof von Strasbourg-Cronenbourg

       

      Inschrift Grabstein
      Unter dem am 15. September 2005 noch verhüllten Grabstein der Name von Sara Bomberg.
    • Ζοφί Μπόροσεκ (Sophie Boroschek)

      Η Zοφί Μπόροσεκ ήταν η μεγαλύτερη από τα τρία κορίτσια [της οικογένειας] και γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 1910 στη Μοσίνα στην Πολωνία. Η κωμόπολη 20 χιλιόμετρα νότια του Πόζναν αριθμούσε πριν τον A’ Παγκόσμιο Πόλεμο μια εβραϊκή κοινότητα με περίπου 110 μέλη, που αντιστοιχούσε  περίπου στο πέντε τοις εκατό του πληθυσμού. Γονείς της Ζοφί ήταν ο Άμπρααμ Μπόροσεκ (γεννηθείς στις 22 Ιουνίου 1882 στο Γιαράτσεβο) που ήταν αποστάκτης στο επάγγελμα και η Λίσχεν, το γένος Χοπ (γεννηθείσα στις 10 Μαΐου 1886 στη Μοσίνα). Οι δύο αδερφές της ήταν η Χίλντεγκαρντ (γεννηθείσα στις 4 Φεβρουαρίου 1912 στη Μοσίνα) και η Έλσε (γεννηθείσα στις 10 Φεβρουαρίου 1914 στο Σρεμ στην Πολωνία).

       

      Ολόκληρη η οικογένεια δολοφονήθηκε από τους Ναζί στο Ολοκαύτωμα. Λίγο μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η οικογένεια μετακόμισε στο Βερολίνο. Από εκεί η Χίλντεγκαρντ μετακόμισε σε άγνωστη χρονική στιγμή στο Στετίνο, παντρεύτηκε στις 13 Ιουλίου 1940 στο Πάντερμπορν τον Λόταρ Λέσκε, στις 13 Δεκεμβρίου 1940 το ζεύγος μετακόμισε στο Βερολίνο και διέμενε στο διαμέρισμα των Μπόροσεκ στην οδό Μπρούνενστρασε 16. Η Χίλντεγκαρντ και ο Λόταρ Λέσκε εκτοπίστηκαν στις 19 Φεβρουαρίου 1943 στο Άουσβιτς και δολοφονήθηκαν εκεί. Η Έλσε Μπόροσεκ παντρεύτηκε τον Ρούντι Χέρτσκο και ζούσε μαζί του στο Κάσελ.

       

      Η Ζοφί Μπόροσεκ μετακόμισε το 1935 από την οδό Βίλχελμ-Στολτς-Στράσε 35 στο διαμέρισμα των γονιών της στο Βερολίνο, οι οποίοι κατοικούσαν εκείνη την εποχή στην περιοχή Βέντινγκ (στην οδό Μπέλερμανστρασε 1). Στις 14 Μαΐου 1936 μετακόμισε στη Σαξονία στο Γκρος Ζάλτσε και από εκεί σε άγνωστη χρονική στιγμή στο Μπαντ Ζάλτσελμεν στην οδό Λίντενστρασε 16. Από τις 28 Μαΐου 1937 μέχρι τις 14 Ιουνίου 1937 διέμενε πάλι με τους γονείς της στο Βέντινγκ, στη συνέχεια διέμεινε μέχρι τις 29 Ιουλίου 1937 στο Βικ στο νησί Φερ στο σημερινό κρατίδιο Σλέσβιχ-Χόλσταϊν. Aπό την 1η Μαΐου 1939 κατοικούσε στην περιοχή Πάνκο του Βερολίνου, στην οδό Μπερλίνερ Στρασε 127 στη βίλα του επιφανούς καπνοβιομήχανου Γιόζεφ Γκαρμπάτι-Ρoζεντάλ, ο οποίος δεν ήθελε να μπει στη διαδικασία μετανάστευσης πέθανε στις 29 Ιουνίου 1939 . Η Ζοφί Μπόροσεκ πιθανώς τον φρόντιζε. Από την 1η  Σεπτεμβρίου 1942 εργάστηκε ως νοσοκόμα στο εβραϊκό νοσοκομείο και κατοικούσε στην οδό Μπρούνενστρασε 16 στους γονείς της, οι οποίοι εκτοπίστηκαν στις 12 Μαρτίου 1943 στο Άουσβιτς.

       

      Στις 17 Μαΐου 1943 εκτοπίστηκε και η Ζοφί Μπόροσεκ με την 38η αποστολή από το Βερολίνο στο Άουσβιτς. Με την ίδια αποστολή έφτασαν εκεί στις 19 Μαΐου 1943 περίπου 1.000 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 80 άντρες και 115 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ανάμεσά τους και η Ζοφί Μπόροσεκ, στης οποίας το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 45177. Τα υπόλοιπα πιθανώς 805 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στο θάλαμο αερίων και δολοφονήθηκαν. Στις 30 Ιουλίου 1943 ακολούθησε η μεταφορά της στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ. Εκεί δολοφονήθηκε στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων, καθώς επιστήμονες των Ες-Ες αποσκοπούσαν στο να συμπεριλάβουν οστά Εβραίων σε ανθρωπολογική έκθεση στο πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Η Μπόροσεκ ήταν 33 ετών.

    • Sophie Boroschek
      Λίθος μνήμης στο Βερολίνο στην οδό Μπρούνενστρασε 16
    • Νισσήμ Μπεχάρ (Nissim Bachar[Nisin Buchar])

      Εγγεγραμμένος στο Άουσβιτς ήταν ως Νισίν Μπουχάρ. Πιθανώς το όνομα του να ήταν Νισσήμ Μπεχάρ, γεννήθηκε το 1893 στην Κωνσταντινούπολη. Ο πατέρας του ονομαζόταν Γεσουά Μπεχάρ. Περισσότερες πληροφορίες για την οικογένεια δεν είναι γνωστές. Ούτε πότε ήρθαν στη Θεσσαλονίκη. Πιθανώς να ήρθαν το 1923.

      Ο Νισσήμ Μπεχάρ παντρεύτηκε την Ραχήλ Φλορεντίν. Το 1938 γεννήθηκαν οι δίδυμοι γιοι του, Γεσουά και Οβάντα. Η δουλειά του πατέρα ως κατασκευαστής πουκαμίσων έφερνε χρήματα στην οικογένεια. Το διαμέρισμά τους βρισκόταν στην οδό Παρασκευοπούλου 37.

       

      Μετά από τον εγκλεισμό τους από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς. Στις 13 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με αυτή την αποστολή περίπου 2.800 γυναίκες, άντρες και παιδιά εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 500 άντρες και 364 γυναίκες και οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης ως κρατούμενοι, ανάμεσά τους και ο Νισσήμ Μπεχάρ, στου οποίου το αριστερό χέρι τα Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό κρατουμένου 115218. Η σύζυγος και οι γιοι του οδηγήθηκαν με τα υπόλοιπα πιθανώς 1.936 άτομα απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Ύστερα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 50χρονος Νισσήμ Μπεχάρ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους  στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στο θάλαμο αερίων.

       

      Για τις πληροφορίες της οικογενειακής βιογραφίας του οφείλω πολλά στο αρχείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Κατά την έρευνά μου εκεί με βοήθησε ιδιαίτερα η αρχειοθέτης Αλίκη Αρούχ.

    •  
  • C

    Rebeca Cambeli · Sarica Cambeli · Elei Cohen · Juli Cohen · Hugo Cohn

    • Ρεβέκκα Καμπελή (Rebeca Cambeli)

      Γεννημένη το 1912 στην Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη εκτοπίζεται στο Άουσβιτς. Στις 22 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.800 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 255 άντρες και 413 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους και η Ρεβέκκα Καμπελή, στο αριστερό χέρι της οποίας χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 42145. Τα υπόλοιπα 2.132 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, η 31χρονη Καμπελή στάλθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και θανατώθηκε εκεί στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Σαρίκα Καμπελή (Sarina Calli [Sarica Cambeli])

      Γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1923 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 18 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με αυτήν την αποστολή 2.501 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ύστερα από διαλογή οδηγήθηκαν 360 άνδρες και 245 γυναίκες στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι, ανάμεσά τους και η Σαρίκα Καμπελή, στο αριστερό χέρι της οποίας χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 41670. Τα υπόλοιπα 1.896 άτομα θανατώθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων. Στις 30 Ιουλίου 1943 η Καμπελή μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Εκεί δολοφονήθηκε στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Ελιάου Κοέν (Elei Cohen)

      Ο Ελιάου Κοέν γεννήθηκε στις 15 Μαρτίου 1907 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 18 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με αυτήν την αποστολή 2.501 Εβραίοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά.

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 360 άντρες και 245 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ανάμεσά τους και ο Ελιάου Κοέν, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 116456. Τα υπόλοιπα 1.896 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου και θανατώθηκαν.

      Ο Ελιάου Κοέν υπήρξε κατά διαστήματα μέλος του κομάντο εργασίας (Arbeitskommando). Ύστερα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943 ο 36χρονος Κοέν  μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Ζουλή Κοέν (Juli Cohen)

      Γεννήθηκε το 1927 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς εκτοπίστηκε στις 15 Μαρτίου 1943 με την 1η αποστολή στο Άουσβιτς . Στις 20 Μαρτίου κατέφθασαν εκεί με αυτή την αποστολή περίπου 2.800 γυναίκες, άντρες και παιδιά εβραϊκής καταγωγής. Επιλέχθηκαν στην αποβάθρα 500 άντρες και 364 γυναίκες, που οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι, μεταξύ αυτών και η Ζουλή Κοεν, στης οποίας το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 38774.

      Τα υπόλοιπα πιθανώς 2.191 άτομα μεταφέρθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν. Ύστερα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, η 16χρονη Κοέν μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Χούγκο Κoν (Hugo Cohn)

      Γεννήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 1895 στο Βερολίνο. Ήταν γιος του Ντάβιντ Κον και της Χενριέτε το γένος Μαρκούζε. Παντρεύτηκε το 1920 στην περιοχή Νόικελν του Βερολίνου την Χενριέτε Μπράγκενχαϊμ (γεννηθείσα στις 9 Μαΐου 1897 στο Γκίστρο). Έγινε έμπορος στο επάγγελμα και απέκτησε δύο παιδιά: την Ίλζε Κον (γεννήθηκε στις 4 Μαΐου 1923, πήγε το 1929 στο δημοτικό και την 1η  Οκτωβρίου 1934 στο γυμνάσιο «Χελένε-Λάνγκε-Σούλε», μετανάστευσε το 1939 στη Μεγάλη Βρετανία, ενώ στη συνέχεια η τύχη της αγνοείται) και τον Γκίντερ Κον (γεννήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 1927 στο Βερολίνο, ξεκίνησε το σχολείο το 1934, αποφοίτησε στις 31 Μαρτίου του 1942, ενώ στη συνέχεια η τύχη του αγνοείται). Ο Χούγκο Κον υποχρεώθηκε σε καταναγκαστική εργασία στην εταιρεία «Κουρτ Χάιν» που βρισκόταν στο Βερολίνο. Τελευταία διεύθυνση κατοικίας του υπήρξε στο Βερολίνο η οδός Παστέρστρασε 36 στην περιοχή Πρέντσλαουερ Μπεργκ. Με την 33η αποστολή μεταφέρθηκε στις 3 Μαρτίου 1943 από το Βερολίνο στο Άουσβιτς. Την επόμενη ημέρα έφτασαν εκεί 632 άντρες και 1.118 γυναίκες και κορίτσια εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 517 άνδρες και 200 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ανάμεσά τους και ο Χούγκο Κον, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 105611. Οι υπόλοιποι 1.033 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους  αερίων και θανατώθηκαν.

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 48χρονος Κον μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε στον θάλαμο αερίων στις 18 Αυγούστου 1943.

    •  
  • D

    Günter Dannenberg · Sabi Dekalo · Kurt Driesen

    • Γκίντερ Ντάνενμπεργκ (Günter Dannenberg)

      Γεννήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1922 στο Βερολίνο. Κατοικούσε στην περιοχή Φρίντριχσχαϊν στην οδό Μπρεντίκεστρασε 17. Εκτοπίστηκε στις 19 Απριλίου 1943  με την 37η αποστολή από το Βερολίνο στο Άουσβιτς. Στις 20 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή περίπου 1.000 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 299 άνδρες και 158 γυναίκες και οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι- ανάμεσά τους και ο Γκίντερ Ντάνενμπεργκ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 117045. Τα υπόλοιπα πιθανώς 543 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων όπου δολοφονήθηκαν.

       

      Ο Γκίντερ Ντάνενμπεργκ τέθηκε στις 10 Μαΐου 1943  στη διάθεση του ταγματάρχη των Ες-Ες τον Γιοάχιμ Τσέζαρ στη διοίκηση του τομέα αγροτικών εργασιών.  Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 20χρονος Ντάννενμπεργκ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους και δολοφονήθηκε εκεί στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Σάμπη Ντεκαλώ (Sabi Dekalo)

      Γεννημένος στις 14 Μαΐου 1925 στη Θεσσαλονίκη. Οι γονείς του ήταν o Σάλομο και η Ισαβέλλα Μπενβενίστε, οι οποίοι είχαν έναν ακόμη υιό. Η οικογένεια κατοικούσε το τελευταίο διάστημα στην οδό Ελικώνος 18. Μετά από τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς ο Σάμπη Ντεκαλώ εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Εκεί έφτασαν με την ίδια αποστολή στις 17 Απριλίου 1943 περίπου 3.000 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 467 άνδρες και 262 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, μεταξύ των οποίων και ο Σάμπη Ντεκαλώ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 115983. Τα υπόλοιπα πιθανώς 2.271 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου θανατώθηκαν.

       

      Στις 8 Ιουνίου 1943 ο 18χρονος Ντεκαλώ μεταφέρθηκε λόγω αρρυθμίας από το νοσοκομείο κρατουμένων του τομέα «Μπούνα» στο αναρρωτήριο κρατουμένων στο κεντρικό στρατόπεδο Άουσβιτς. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ μεταφέρθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

      Λεπτομέρειες για τη ζωή της οικογένειας μου διηγήθηκε ο Σάμπη Ντεκαλώ, ένας ανιψιός του Σάμπη Ντεκαλώ. Για τις υπόλοιπες πληροφορίες ευχαριστώ το αρχείο της Iσραηλιτικής Kοινότητας Θεσσαλονίκης, όπου με βοήθησε στην έρευνα η Αλίκη Αρούχ.

    •  
    • Κουρτ Ντρίζεν (Kurt Driesen)

      Γεννήθηκε στις 27 Μαρτίου 1914 στο Βερολίνο. Οι γονείς του ήταν ο έμπορος Μαξ Ντρίζεν και η Βιεννέζα Μαρί το γένος Σάφρανικ. Ενώθηκαν με τα δεσμά του γάμου το 1909 και το 1934 πήραν διαζύγιο. Η οικογένεια είχε τέσσερα παιδιά εκτός από τον Κουρτ, τον Μάνφρεντ (γεννηθέντα το 1909), την Σίλβια (γεννηθείσα το 1912) και τον Ίσμαρ (γεννηθέντα το 1913). 

       

      Η μητέρα ζούσε με τα παιδιά της μέχρι και το 1938 στην οδό Κάιζερ-Βίλχελμ-Στράσε 32 στο Βερολίνο. Έπειτα υποχρεώθηκε να μετακομίσει με άλλους Εβραίους και Εβραίες σε ένα διαμέρισμα, όπου διέμεναν πολλές εβραϊκές οικογένειες μαζί, στην περιοχή του Βερολίνου Σένεμπεργκ. Δολοφονήθηκε πιθανώς στο γκέτο της Ρίγας το 1942. Ο πρώην σύζυγός της, Μαξ, εκτοπίστηκε στις 17 Μαΐου 1943 στο Άουσβιτς όπου και πέθανε. Η κόρη της, Σίλβια, η οποία συνελήφθη τη Νύχτα των Κρυστάλλων τον Νοέμβρη του 1938 και κρατήθηκε μερικούς μήνες στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ράβενσμπρικ, κατόρθωσε την τελευταία στιγμή πριν ξεσπάσει ο πόλεμος να μεταναστεύσει στο Λονδίνο. Εκεί παντρεύτηκε τον Τζέιμς Ρεχτ. Πέθανε το 2003 σε ηλικία 97 ετών. Ο μικρότερος γιος του Μαξ και της Μαρί Ντρίζεν, ο Ίσμαρ, διέφυγε στην Σανγκάι, από όπου μετανάστευσε μετά το τέλος του πολέμου στις ΗΠΑ. Πέθανε εκεί το 1965, γνωστός με το όνομα Τζίμι Ντρίζεν.

       

      Ο Κουρτ Ντρίζεν παντρεύτηκε τη συνομήλική του Έλσα Άλστερ. Το ζευγάρι διέθετε  λίγα χρήματα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εξοπλίσει το σπίτι του με ιδιόκτητα έπιπλα. Τα έπιπλά τους ανήκαν στην ιδιοκτησία της συλλογής επίπλων της Ισραηλιτικής Κοινότητας. Ο Κουρτ Ντρίζεν δούλεψε σε καταναγκαστικά έργα της εταιρείας παραγωγής καουτσούκ Φρομμς [Fromms Gummi-Werke]. Συνελήφθη κατά τη διάρκεια σύλληψης των τελευταίων Εβραίων που απελάθηκαν από το Βερολίνο [κατά τη διάρκεια της λεγόμενης Fabrikaktion] την 1η Μαρτίου 1943 και τέθηκε σε περιορισμό. Την ίδια κιόλας ημέρα εκτοπίστηκε η σύζυγός του στο Άουσβιτς (όπου και δολοφονήθηκε), ενώ ο ίδιος εκτοπίστηκε δυο ημέρες αργότερα. Στις 4 Μαρτίου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 632 Εβραίοι και 1.118 Εβραίες, γυναίκες και κορίτσια.  Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 517 άντρες και 200 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους και ο Κουρτ Ντρίζεν, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 105757. Τα υπόλοιπα 1.033 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου και δολοφονήθηκαν.

       

      Ο Ντρίζεν έπρεπε να υποβληθεί στις 27 Απριλίου 1943 σε χειρουργική επέμβαση στο Μπλοκ 21, το νοσοκομείο κρατουμένων του λεγόμενου κύριου στρατοπέδου. Στις 25 Μαΐου 1943 ένας δικαστικός επιμελητής από το Βερολίνο εκτίμησε το εγκαταλελειμμένο διαμέρισμα του Ντρίζεν σε μια απογραφή στα 317 Ράιχσμαρκ.  Ο Ντρίζεν επιλέχθηκε δύο εβδομάδες αργότερα από τους δυο ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ και μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ. Εκεί δολοφονήθηκε ο 29χρονος Ντρίζεν στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943.

       

      Για τις επιπλέον πληροφορίες ευχαριστώ θερμά την ανιψιά του Κουρτ Ντρίζεν, Έρικα Κέιτς.

    •  

      Driesen Kurt
      Kurt Driesen mit seiner Frau Elsa.
      Sammlung Erika Kates
  • E

    Aron Esformes · Aron Eskaloni · Ester Eskenazi

    • Ααρών Εσφόρμες (Aron Esformes)

      Γεννήθηκε πιθανώς στη Θεσσαλονίκη. Η ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή. Σύμφωνα με την έκθεση νεκροψίας ήταν περίπου 30 χρονών όταν επήλθε ο θάνατός του. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη εκτοπίστηκε τέλη Απριλίου του 1943 στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαΐου του 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια  αποστολή 2.930 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άνδρες και 318 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους και ο Ααρών Εσφόρμες, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 119858. Τα υπόλοιπα 2.392 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943 ο Ααρών Εσφόρμες μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων. 

    •  
    • Ααρών Εσκαλωνή (Aron Eskaloni)

      Ο Ααρών Εσκαλωνή γεννήθηκε το 1918 στη Θεσσαλονίκη. Ήταν γιος του Ισαάκ και της Ντελίσια Αμπαστάντο και ο πέμπτος στη σειρά από συνολικά έξι αδέρφια: τον Σολομώντα (γεννηθέντα το 1909), τον Βιτάλ (γεννηθέντα το 1911), τον Σιμόν (γεννηθέντα το 1912), τον Τζάκο (γεννηθέντα το 1915) και τον Βενιαμίν (γεννηθέντα το 1922). 

       

      Ο πατέρας του Ααρών Εσκαλωνή πέθανε το 1936 σε ηλικία μόλις 53 ετών. Όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας εκτοπίστηκαν στις 28 Απριλίου 1943 στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαΐου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 γυναίκες, άντρες και παιδιά εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άντρες και 318 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους και ο Ααρών Εσκαλωνή, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 119853. Τα υπόλοιπα 2.392 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943 ο Ααρών Εσκαλωνή μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ, όπου και δολοφονήθηκε στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943 στο θάλαμο αερίων. Ήταν 25 ετών.

       

      Δύο από τα αδέρφια του Ααρών Εσκαλωνή επέζησαν το Ολοκαύτωμα, ο Τζάκο Εσκαλωνή και ο Βενιαμίν Εσκαλωνή.

       

      Λεπτομέρειες για τη βιογραφία της οικογένειας οφείλω στο αρχείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Εκεί με βοήθησε ιδιαίτερα στην έρευνά μου η αρχειοθέτης Αλίκη Αρούχ.

    • Έστερ Εσκεναζή (Ester Eskenazi)

      Γεννήθηκε το 1924 στη Θεσσαλονίκη. Ήταν κόρη του σιδηροδρομικού υπαλλήλου Μωυσή Eσκεναζή και της Δωδώνης Βεντούρα. Δύο ακόμη παιδιά της οικογένειας ήταν ο Σαμουήλ και ο Γαβριήλ.

       

      Οι γονείς πέθαναν νωρίς, για αυτό η Έστερ Εσκεναζή ζούσε με τη γιαγιά της όχι μακριά από τη συνοικία Βαρόνου Χιρς. Τον αδερφό της, τον Σαμουήλ, τον πυροβόλησαν οι Ναζί κατά τη διάρκεια της εκτόπισής του, επειδή δεν υπάκουσε σε μια διαταγή. Ο Γαβριήλ επιβίωσε το Ολοκαύτωμα, μετανάστευσε μετά την απελευθέρωση στις Ηνωμένες Πολιτείες και πέθανε εκεί το 2005.

       

      Μετά τη σύλληψη της από την Γκεστάπο η Έστερ εκτοπίστηκε στις 15 Μαρτίου 1943 με την πρώτη αποστολή στο Άουσβιτς. Στις 20 Μαρτίου 1943 έφτασαν εκεί με αυτή την αποστολή περίπου 2.800 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 417 άνδρες και 192 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο, μεταξύ των οποίων και η Έστερ Εσκεναζή, στο αριστερό χέρι της οποίας χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 38801. Τα υπόλοιπα πιθανώς 2.191 άτομα οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν.

       

      Μαζί με άλλες ελληνίδες κρατούμενες η Έστερ Εσκεναζή οδηγήθηκε στο Μπλοκ 10 του κυρίου στρατοπέδου. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, η 19χρονη Εσκεναζή μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

      Συμπληρωματικές βιογραφικές πληροφορίες έλαβα από τη Ραχήλ Εσκεναζή (Νέα Υόρκη), μια ανιψιά της Έστερ Εσκεναζή.

    •  
  • F

    Maurice (Moshe) Francés · Abraham Franco · Heinz Frischler

    • Μωρίς  Φρανσές (Maurice (Moshe) Francès)

      Γεννήθηκε περίπου το 1908 ως Μωσέ Νταβίντ Φρανσές στη Θεσσαλονίκη, γιος του μεσίτη Νταβίντ Φρανσές και της γυναίκας του Έστερ Τατσάρτες. Η οικογένεια  έξι παιδιά: την Μπουένα, την Έμμα, τη Ρεβέκκα, τη Ματθίλδη, τον Μωρίς και τη Ραχήλ.

      Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 πολλά μέλη της οικογένειας εγκατέλειψαν τη Θεσσαλονίκη. Ο παππούς του, Ραβίνος Μωσέ Νταβίντ, και η γυναίκα του Μπενούτα μετανάστευσαν στην Ιερουσαλήμ το 1932. Η Μπουένα και η Ρεβέκκα πέρασαν γύρω στο 1930 μέσω της Ολλανδίας στο Βέλγιο. Με την ελπίδα να βρουν δουλειά, ταξίδεψαν τα δίδυμα Μωσέ, τον οποίο φώναζαν πλέον Μωρίς, και Ραχήλ περίπου πέντε χρόνια αργότερα στις Βρυξέλλες με τουριστική βίζα. Λόγω της οικονομικής κατάστασης δεν έλαβαν άδεια παραμονής και έπρεπε να επιστρέψουν στην Ελλάδα μετά τη λήξη της βίζας.

      Όταν ξεκίνησαν οι Γερμανοί τις εκτοπίσεις των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη το 1943, o  Μωρίς Φρανσές εκτοπίστηκε μετά τον σύντομο εγκλεισμό του στο γκέτο Βαρόνου Χιρς από την Γκεστάπο μαζί με τη δίδυμη αδερφή του Ραχήλ και τους γονείς τους τέλη Απριλίου του 1943 με τη 14η αποστολή από τη Θεσσαλονίκη στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαΐου 1943 κατέφθασαν εκεί με αυτή την αποστολή 2.930 άνδρες, γυναίκες, και παιδιά εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άντρες και 318 γυναίκες και οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι, ανάμεσά τους και ο Μωρίς Φρανσές, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 119859. Τα υπόλοιπα 2.392 άτομα μεταφέρθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν, ανάμεσά τους και οι γονείς του Μωρίς Φρανσές. Η δίδυμη αδερφή του πιθανώς έπεσε θύμα του γιατρού των Ες-Ες Γιόζεφ Μένγκελε.

      Ο Μωρίς Φρανσές ανήκει στους Εβραίους που επιλέχθηκαν από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνo Μπέγκερ και Χανς Φλαισχάκερ. Ύστερα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 35χρονος Φρανσές μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στο θάλαμο αερίων.

      Για τα συμπληρωματικά βιογραφικά στοιχεία χρωστάω πολλά στον Ελί-Γκί Φρανσές, έναν ανιψιό του Μωρίς Φρανσές από τις Βρυξέλλες.

    •  

       

      FRANCESE_1
      Maurice Francès
    • Αβραάμ Φράνκο ( Avraam Franco [Abraham Franco])

      Στο μητρώο του στρατοπέδου στο Άουσβιτς έχει καταγραφεί με το μικρό του όνομα στα Γερμανικά ως Άμπρααμ. Ο Αβραάμ Φράνκο γεννήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 1926 στη Θεσσαλονίκη. Ήταν πρωτότοκος γιος του Ααρών Φράνκο και της Τζίλντα Λεβή, οι οποίοι είχαν μια μικρή ταβέρνα στη συνοικία Βαρόνου Χιρς στην οδό Ιατρού Περρέρα. Στη συνέχεια απέκτησαν και άλλα παιδιά: την Μισέλ (γεννηθείσα το 1933), τον Μορδοχάι (γεννηθέντα το  1941), την Εστερίνα (άγνωστο έτος γέννησης).

       

      Στις 15 Μαρτίου 1943 σύσσωμη η οικογένεια  εκτοπίστηκε με την πρώτη κιόλας αποστολή στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς. Στις 20 Μαρτίου έφτασαν εκεί περίπου 2.800 Εβραίοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 417 άντρες και 192 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους και ο Αβραάμ Φράνκο, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 109469. Τα υπόλοιπα πιθανώς 2.191 άτομα δολοφονήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 16χρονος Φράνκο μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στο θάλαμο αερίων.

       

      Λεπτομέρειες για την οικογενειακή βιογραφία οφείλω στο αρχείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Εκεί με υποστήριξε στην έρευνά μου η αρχειοθέτης Αλίκη Αρούχ.

    •  
    • Χάιντς Φρίσλερ (Heinz Frischler)

      Γεννήθηκε στις 18 Απριλίου 1917 στο Βρότσουαφ της Πολωνίας. Ήταν πρωτότοκος γιος του έμπορου Λέο Φρίσλερ και της συζύγου του Πάουλα το γένος Κον. Μετά από αυτόν ήρθαν στον κόσμο ο Έριχ (γεννημένος στις 8 Αυγούστου 1919) και ο Βέρνερ (γεννημένος στις 10 Απριλίου 1925). Τα δυο μεγαλύτερα αδέρφια είχαν πολύ καλές σχέσεις μεταξύ τους. Πολιτικοποιημένοι από τον σοσιαλδημοκράτη πατέρα τους συμμετείχαν ενεργά σε ένα από τα σώματα ασφαλείας της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης που έφερε το όνομα «Ράιχσμπανερ Μαύρο-Κόκκινο-Χρυσαφί». Επιπλέον ήταν μέλη της σιωνιστικής οργάνωσης «Μακάμπι Χατσάιρ» και του εβραϊκού αθλητικού συλλόγου «Μπαρ Κόχμπα».

       

      Ο πατέρας τους πέθανε νωρίς. Προκειμένου να αναθρέψει την οικογένειά της, η μητέρα προσέφερε σε φοιτητές της γειτονικής σχολής ιουδαϊκής θεολογίας κασέρ γεύματα. Όταν χάθηκε αυτή η πηγή εσόδων λίγο μετά την άνοδο των Ναζί, στήριζε ένας θείος την οικογένεια. Ο εργοστασιάρχης Γιούλιους Φρίσλερ, που παρήγαγε αδιάβροχα παλτό, είχε αναλάβει άλλωστε μετά το θάνατο του Λέο Φρίσλερ και την κηδεμονία των τριών αγοριών.

      Τα ξημερώματα της 9ης προς τη 10η Νοεμβρίου 1938, μετά τη Νύχτα των Κρυστάλλων,  συνελήφθησαν ο Χάιντς και ο Έριχ Φρίσλερ από την Γκεστάπο και τέθηκαν σε περιορισμό στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ. Και οι δύο δούλευαν σε καταναγκαστικά έργα στο λατομείο. Αρχές Ιανουαρίου το 1939 αφέθηκαν ελεύθεροι υπό την προϋπόθεση ότι θα μεταναστεύσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μέσα Μαΐου το 1939 ξεκίνησαν για το λόγο αυτό μια αγροτική εκπαίδευση στο εβραϊκό κέντρο «Hachshara» που βρισκόταν στο αγρόκτημα Βίνκελ κοντά στο Σπρένχαγκεν [έξω από το Βερολίνο]. Σε αυτό το μέρος προετοιμάζονταν νέοι Εβραίοι για την μετέπειτα μετανάστευσή τους στην Παλαιστίνη.

       

      Το φθινόπωρο του 1940 δόθηκε στον Χάιντς και τον Έριχ Φρίσλερ η δυνατότητα να διαφύγουν από τη χώρα μαζί με μια μικρή ομάδα άλλων εκπαιδευόμενων, τους λεγόμενους «Chaluzim», με προορισμό την Παλαιστίνη. Ο Χάιντς αρνήθηκε, επειδή γνώρισε στο αγρόκτημα Βίνκελ την τέσσερα χρόνια νεότερή του Ρουτ Σάιντελ, την οποία παντρεύτηκε. [Η Ρουτ] είχε ξεκινήσει μόλις πρόσφατα την εκπαίδευση της και έπρεπε να παραχωρήσει σε άλλους τη σειρά της. Ο Έριχ (αργότερα Μέναχεμ) Φρίσλερ κατόρθωσε να διαφύγει και να επιζήσει το Ολοκαύτωμα. Πέθανε στις 9 Νοεμβρίου 2001 στο Ρεχοβότ [Ισραήλ].

       

      Τον Ιούνιο του 1941 κατασχέθηκε το αγρόκτημα Βίνκελ από τους Ναζί. Όσοι διέμεναν σε αυτό ήταν υποχρεωμένοι να δουλέψουν καταναγκαστικά στο αγρόκτημα Νόιενντορφ. Το ζεύγος Φρίσλερ είχε επιστρέψει εντωμεταξύ στο Βρότσουαφ, όπου ο Χάιντς δούλευε αρχικά σε ένα πλινθοποιείο και στη συνέχεια σε μια αποθήκη χαρτιού. Την 1η Απριλίου 1941 έπρεπε να εγκαταλείψουν το σπίτι τους και να μετακομίσουν σε ένα πολύ μικρότερο. Γεγονός πολύ επίπονο για την ετοιμόγεννη Ρουτ. Στις 8 Μαΐου 1941 γεννήθηκε ο Ντένι Έλι. Μια μέρα αργότερα έγραψε ο Χάιντς σε έναν φίλο στο Βερολίνο: «Δεν μπορείς να φανταστείς, πόσο ευτυχισμένοι είμαστε.»

       

      Στις 5 Μαρτίου 1943 η οικογένεια εκτοπίστηκε από το Βρότσουαφ στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Στις 6 Μαρτίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 1.405 Εβραίοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 406 άντρες και 190 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους και ο Χάιντς Φρίσλερ, στο αριστερό χέρι του οποίου χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 106894. Τα υπόλοιπα 809 άτομα, καθώς και η γυναίκα του, Ρουτ, και ο σχεδόν δίχρονος γιόκας του, οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν. Ο μικρότερος αδερφός του, Βέρνερ, έφτασε με την ίδια αποστολή (αριθμός κρατουμένου 106895) και επέζησε το Άουσβιτς. Στις πορείες θανάτου έφτασε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ, όπου κατέληξε στις 14 Μαΐου 1945 - λίγες εβδομάδες μετά την απελευθέρωση του στρατοπέδου.   

       

      Ο Χάιντς πέθανε πριν από τον αδερφό του. Έπειτα από διαλογή που έγινε στο κύριο στρατόπεδο του Άουσβιτς τον Ιούνιο του 1943 από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ, ο 23χρονος Φρίσλερ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο Νάτσβαϊλερ-Στρούχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

      Συμπληρωματικές βιογραφικές πληροφορίες βρήκα από την Νούριτ Ρόνεν, ανιψιά του Χάιντς Φρίσλερ, και σε μια συνέντευξη του πατέρα της Μέναχεμ (Έριχ) Φρίσλερ που έδωσε το 1997.

    •  

      Heinz Frischler
      Heinz Frischler
       
      Frischler mit Frau und Bruder
      Heinz Frischler (rechts) mit seiner Frau Ruth und seinem Bruder Erich im Jahr 1939 auf Gut Winkel.

       

      Frischler mit Brüdern
      Heinz Frischler (links) mit seinen Brüdern Werner (Mitte) und Erich
      Fotos: Sammlung Familie Frischler
    •  
  • G

    Benjamin Geger · Fajsch Gichman · Brandel Grub

    • Μπένιαμιν Γκέγκερ (Benjamin Geger)

      Η ημερομηνία και ο τόπος γέννησής του στην Πολωνία δεν μπόρεσαν να εξακριβωθούν. Σύμφωνα με την έκθεση νεκροψίας ήταν περίπου 30 ετών τη στιγμή που επήλθε ο θάνατός του. Ο τελευταίος τόπος διαμονής του Γκέγκερ πριν την εκτόπισή του ήταν το γκέτο Προυζάνι στην Πολωνία. Από εκεί μεταφέρθηκε με άλλους κατοίκους του γκέτο στο Οραντσίτσε στην Πολωνία και εκτοπίστηκε στις 30 Ιανουαρίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Στις 31 Ιανουαρίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.834 Εβραίοι και Εβραίες, ανάμεσά τους 230 παιδιά κάτω των τεσσάρων ετών και 520 παιδιά τεσσάρων έως δέκα ετών. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 313 άντρες και 180 γυναίκες και στάλθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι - μεταξύ των οποίων και ο Μπένιαμιν Γκέγκερ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 98868. Τα υπόλοιπα 2.341 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 750 παιδιών, οδηγήθηκαν απευθείας στο θάλαμο αερίων και δολοφονήθηκαν. Ο Γκέγκερ εισήχθη στις 13 Απριλίου 1943 στο Μπλοκ 21, το νοσοκομείο κρατουμένων, για την επέμβαση ενός έλκους. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Μπένιαμιν Γκέγκερ μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Φάις Γκίχμαν (Fajsch Gichman)

      Η ημερομηνία και ο τόπος γέννησής του δεν μπόρεσαν να εξακριβωθούν. Σύμφωνα με την έκθεση νεκροψίας ήταν περίπου 40 ετών τη στιγμή που επήλθε ο θάνατός του. Ο τελευταίος τόπος διαμονής του πριν την εκτόπισή του ήταν το γκέτο στο Βοουκόβισκ ή στο Προυζάνι. Από εκεί μεταφέρθηκε με άλλους κατοίκους του γκέτο στο Οραντσίτσε της Πολωνίας και στις 29 Ιανουαρίου 1943 εκτοπίστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Στις 30 Ιανουαρίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.612 Εβραίοι και Εβραίες και 518 παιδιά εβραϊκής καταγωγής και ηλικίας έως 10 ετών. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 327 άνδρες και 275 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο- ανάμεσά τους και ο Φάις Γκίχμαν, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 97928. Οι υπόλοιποι 2.010 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων 518 παιδιά, οδηγήθηκαν απευθείας στο θάλαμο αερίων και δολοφονήθηκαν. Στις 30 Ιουλίου 1943 ο Γκίχμαν μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Φάις Γκίχμαν οδηγήθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

      .

    •  
    • Μπράντελ Γκρουμπ, το γένος Ρόζεν ( Brandel Grub geb. Rozen)

      Κόρη της Μαρίας Κέπνερ (βλ το αντίστοιχο λήμμα). Γεννήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1922 στο Ντίσελντορφ (εκεί καταχωρήθηκε με το όνομα Ρόζεν, στη λίστα εκτόπισης όμως στο Μέχελεν-Άουσβιτς είναι εγγεγραμμένη με το όνομα Κέπνερ. Εκείνο το διάστημα οι γονείς της δεν είχαν ακόμη παντρευτεί). Η μητέρα της έμενε στην Λιέγη, ενώ η ίδια ήταν δηλωμένη στο Ντίσελντορφ. Δεν υπάρχουν στα δημοτολόγια επίσημα στοιχεία αλλαγής κατοικίας. Σύμφωνα με βελγικά έγγραφα η Μπράντελ Γκρουμπ έφτασε το 1942 στο Βέλγιο. Στην πραγματικότητα, ήταν ήδη μαθήτρια επαγγελματικής σχολής τη δεκαετία του 1930 στις Βρυξέλλες, όπου μάθαινε το επάγγελμα της μοδίστρας. Παντρεύτηκε στις 31 Οκτωβρίου 1940 στο Γκριβενιέ (προάστιο της Λιέγης) τον κατασκευαστή γραβατών Αμπράμ Γιοζέκ Γκρουμπ (γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου 1911 στο Ντρόμπιν και μετανάστευσε το 1929 από την Πολωνία στο Βέλγιο). Αντί να ασκήσει όμως το επάγγελμά της, υποχρεώθηκε να εργαστεί από τις 16 Ιουνίου 1942 σε ένα κρατικό εργοστάσιο όπλων στο Χέρσταλ. Δύο εβδομάδες αργότερα ο άντρας της έλαβε -όπως δεκάδες άλλοι Εβραίοι από την περιοχή- μια κλήση από το τοπικό γραφείο απασχόλησης της Λιέγης, για την επίταξή του σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας της (ναζιστικής) οργάνωσης «Τοντ». Όταν στα τέλη Οκτωβρίου 1942 εκτοπίζονταν από εκεί όλοι οι αλλοδαποί Εβραίοι, ο άντρας της μαζί με τον πατέρα της, Μόσεκ Κέπνερ και τον κουνιάδο του Γιάκομπ Ρόζεν, ήταν από τους λίγους θαρραλέους που κατάφεραν να δραπετεύσουν από το τρένο που τους μετέφερε στο Άουσβιτς, προτού περάσουν τα σύνορα της Γερμανίας. Διέφυγαν στη Λιέγη και κρύφτηκαν εκεί.

       

      Αλλά η χαρά τους δεν κράτησε πολύ. Η Μπράντελ Γκρουμπ εντοπίστηκε σε μια έφοδο στα μέσα του Απριλίου 1943, ενώ κρυβόταν μαζί με τον σύζυγο, την μητέρα, τον θείο της και τον φωτογράφο Άλτερ Γιάκομπ Ρόζεν. Στον δρόμο προς το στρατόπεδο συγκέντρωσης μπόρεσε να στείλει στα κρυφά ένα μήνυμα στον πατέρα της  με στόχο να τον ενημερώσει για την κατάστασή τους.  Στις 19 Απριλίου 1943 οι τέσσερις εκτοπίστηκαν με την 20η αποστολή από το Μέχελεν προς το Άουσβιτς, την οποία προσπάθησαν με πολύ θάρρος να εμποδίσουν τρεις νεαροί αντιστασιακοί. Για άλλη μια φορά ο σύζυγος της Μπράντελ ήταν ένας από τους λίγους που κατάφεραν να δραπετεύσουν από το τρένο. Αυτήν τη φορά όμως συνελήφθη αμέσως και εκτοπίστηκε με την επόμενη και τελευταία αποστολή από το Μέχελεν στο Άουσβιτς στις 31 Ιουνίου 1943.

       

      Στις 22 Απριλίου 1943 έφτασαν με την 20η αποστολή από το Μέχελεν 507 άντρες, 121 αγόρια, 631 γυναίκες και 141 κορίτσια -όλοι Εβραίοι- στο Άουσβιτς. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν και στάλθηκαν 276 άντρες και 245 γυναίκες ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους ήταν και η Μπράντελ Γκρουμπ, στης οποίας το αριστερό χέρι τα Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό κρατουμένου 104744. Οι υπόλοιποι 879 άνθρωποι οδηγήθηκαν κατευθείαν  στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν. Η Μπράντελ Γκρουμπ επελέγη από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943 και εκτοπίστηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε μαζί με τη μητέρα της στις 11 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

      (Χάρη σε μια καταγραφή στις Αναμνήσεις του Φριτς Λέτοβ μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια η ημερομηνία θανάτου της Μπράντελ και της μητέρας της).

      Για τα συμπληρωματικά βιογραφικά στοιχεία ευχαριστώ τον δρ.Τιερί Ρότσενμπλουμ, από τη Ρώμη.

    • Brandel Grub
      Brandel Grub
  • H

    Hugo Haarzopf · Charles Hassan · Alfred Hayum · Rudolf Herrmann · Jacob Herschfeld

    • Χούγκο Χάρτσοπφ (Hugo Haarzopf)

      Γεννήθηκε στις 20 Αυγούστου 1896 στην Γκρετς που βρισκόταν στην τότε επαρχία του Πόζναν, η οποία από το 1920 ονομάζεται Γκροτζίσκι (Πολωνία). Ο πατέρας του Λούις Χάρτσοπφ πέθανε στα τέλη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου στην  Γκρετς. Η χήρα του μετανάστευσε μαζί με τα ενήλικα παιδιά της στο Βερολίνο.

      Ο Χούγκο Χάρτσοπφ ήταν στρατιώτης στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τραυματίστηκε στο πρόσωπο στη διάρκεια μιας μάχης.

       

      Κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου εργάστηκε ως έμπορος υφασμάτων. Διηύθυνε μαζί με έναν συνέταιρο μια επιχείρηση, η οποία εισήγαγε υφάσματα από την Ολλανδία. Το 1930-31 παντρεύτηκε την Πάουλα Γιάκομπ, η οποία γεννήθηκε στην πόλη Γκρούντζιαντζ της Δυτικής Πρωσίας. Η σχεδόν κατά 11 χρόνια μικρότερη γυναίκα του πρέπει να ήταν ιδιαιτέρως ευπαρουσίαστη. Η ανιψιά του Χούγκο Χάρτσοπφ, Άνελιζε Κλάβον σχολίασε σχετικά: «Πιστεύαμε πως ίσως ήταν υπερβολικά όμορφη για εκείνον και πως τον παντρεύτηκε για λόγους οικονομικής ασφάλειας.»

       

      Στις 28 Μαρτίου 1933 ήρθε στον κόσμο η Εύα, η κόρη του Χούγκο Χάρτσοπφ. Η Άνελιζε Κλάβον είπε για εκείνη: «Την θυμάμαι ακόμα να με περιμένει μπροστά από το σπίτι φορώντας ένα λευκό φορεματάκι και πάνω σε αυτό το εβραϊκό αστέρι». Παρά την αύξηση των διώξεων κατά τη διάρκεια της ναζιστικής περιόδου ο Χούγκο Χάρτσοπφ μπόρεσε να διατηρήσει την επιχείρησή του μέχρι το 1938. Στη συνέχεια αγόρασε οχτώ κεντητικές μηχανές με μανιβέλα και άνοιξε ραφείο στο δωμάτιο του ευρύχωρου διαμερίσματος της οικογένειας, στην οδό Σένχαουζερ Αλέ 41 [στο Βερολίνο], στο οποίο έραβε ρόμπες με τη βοήθεια των δύο του αδερφών Γιούλι και Πάουλα, της μητέρας του και της γυναίκας του. Το διαμέρισμα βρισκόταν στον πρώτο όροφο.

       

      Η Μάρτα Γιοάχιμσταλ, η μικρότερη αδερφή του Χούγκο Χάρτσοπφ, είχε φτάσει εντωμεταξύ με τον άντρα της, μέσω Παρισιού και Ουρουγουάης στην Αργεντινή. Χάρη στη συμμετοχή του στον πόλεμο ο Χούγκο πίστευε ότι δεν θα κινδύνευε. Γι’ αυτό και ανέβαλλε την αναχώρησή του, μέχρι που αυτή δεν ήταν πλέον δυνατή. Η αδερφή του Γιούλι Λέμαν, η οποία ήταν παντρεμένη με έναν προτεστάντη, έκανε υπό την πίεση των πολιτικών εξελίξεων δύο απόπειρες αυτοκτονίας, με αποτέλεσμα να βρει τον θάνατο στις 29 Ιανουαρίου 1941. Μετά από λίγο καιρό ο Χούγκο Χάρτσοπφ υποχρεώθηκε σε καταναγκαστική εργασία στην εταιρία Ζίμενς. Λίγο πριν το καλοκαίρι του 1942 η Γκεστάπο συνέλαβε την αδερφή του Πάουλα και την μητέρα του και τις μετέφερε στο κέντρο απέλασης στην οδό Γκρόσε Χάμπουργκερ Στράσε. Η μητέρα του, Ουλρίκε Χάρτσοπφ (το γένος Χίμελβαϊτ), μεταφέρθηκε  στις 27 Αυγούστου 1942 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερέζιενστατ, όπου πέθανε στις 2 Οκτωβρίου 1942. Η αδερφή του Πάουλα μεταφέρθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1942 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαϊντάνεκ, όπου δολοφονήθηκε.

       

      Στον Χούγκο Χάρτσοπφ απέμενε λίγος ακόμη χρόνος ζωής. Στις 16 Φεβρουαρίου 1943 η Γκεστάπο συνέλαβε εκείνον, τη γυναίκα του και την κόρη του σε μια νυχτερινή έφοδο της αστυνομίας, όπως επίσης και τον Χάιντς Γκαλίνσκι (τον μετέπειτα πρόεδρο του κεντρικού συμβουλίου των Εβραίων της Γερμανίας) και την γυναίκα του Γκίζελα, οι οποίοι έμεναν λίγα σπίτια παραδίπλα, στην οδό Σένχαουζερ Αλέ 31. Στις 26 Φεβρουαρίου 1943 τα τρία μέλη της οικογένειας Χάρτσοπφ εκτοπίστηκαν μαζί με άλλους 900 βερολινέζους Εβραίους με τρένο στο Άουσβιτς. Η 35χρονη σύζυγος και η σχεδόν 10χρονη κορούλα του οδηγήθηκαν από τα Ες-Ες απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου δολοφονήθηκαν. Τα Ες-Ες χάραξαν στο αριστερό χέρι του Χούγκο Χάρτσοπφ τον αριθμό αναγνώρισης 104423 και έπειτα τον έστειλαν σε μια εξωτερική μονάδα του στρατοπέδου, στο Άουσβιτς-Μόνοβιτς. Εκεί εργάστηκε σε καταναγκαστικά έργα στο εργοστάσιο “Μπούνα- Βέρκε”.

       

      Μετά από σχεδόν δύο μήνες στο Μόνοβιτς ένας γιατρός τον έστειλε για θεραπεία στο στρατόπεδο του Άουσβιτς -όπου υπήρχε ένα είδος στρατιωτικού νοσοκομείου- διότι υπέφερε από ένα έλκος στο δεξί του πόδι. Επτά εβδομάδες αργότερα δύο ανθρωπολόγοι– κατ’ εντολή μιας επιστημονικής οργάνωσης που ονομάζονταν «Ανενέρμπε» [“Κληρονομιά των προγόνων”]- επέλεξαν από εκείνο το Μπλοκ και το Μπλοκ 10 ορισμένους Εβραίους, άνδρες και γυναίκες, για να χρησιμοποιηθούν σε μια μελέτη του καθηγητή Ανατομίας Αουγκούστ Χιρτ, ο οποίος δίδασκε στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου [«Reichsuniversität Straßburg»]. Ο Χιρτ ήθελε να κάνει μια συλλογή με οστά Εβραίων για να χρησιμοποιηθεί σε  μελλοντικές έρευνες πάνω στη φυλετική θεωρία. Επειδή έβλεπε τη ζωή των κρατούμενων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης σαν μια ζωή «χαμένη», δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να τους δολοφονήσει μετά την καταμέτρηση των ανθρωπολογικών τους χαρακτηριστικών. 

       

      Ο Χούγκο Χάρτσοπφ ήταν ένας από τους 86 Εβραίους, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Εκεί δολοφονήθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943, λίγο πριν τα 47α  γενέθλιά του.

       

      Για τις πληροφορίες σχετικά με τη ζωή του θείου της,  ευχαριστώ την Άνελιζε Κλάβον καθώς και τον Ρόμπερτ Λέμαν από το Βερολίνο και την Ρόζμαρι Φλάισερ από το Μπουένος Άιρες.

    •  

       

      Hugo Haarzopf
      Χούγκο Χάρτσοπφ

       

      Hugo Haarzopf
      Λίθος μνήμης στο Βερολίνο στην οδό Σένχαουζερ Αλέ 41
    • Σαρλ Χασσόν ή Χαζάν (Charles Hassan)

      Γεννήθηκε πιθανόν στη Θεσσαλονίκη. Η ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή. Μετά  τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη  Θεσσαλονίκη  εκτοπίστηκε στις 28  Απριλίου 1943 στο Άουσβιτς. Εκεί, στις 4  Μαΐου 1943, έφτασαν με αυτή την αποστολή  2.930 Εβραίοι - γυναίκες, άντρες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άντρες και 318 γυναίκες, που στάλθηκαν για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους ήταν και ο Σαρλ  Χασσόν ή Χαζάν, στου οποίου το αριστερό χέρι τα μέλη των Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό αναγνώρισης 119846.  Τους υπόλοιπους 2.392 ανθρώπους τους οδήγησαν  στους  θαλάμους αερίων και τους δολοφόνησαν. Μετά από διαλογή που πραγματοποίησαν οι  ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ, ο  Σαρλ  Χασσόν ή Χαζάν εκτοπίστηκε στις 30 Ιουλίου 1943, ως ένας από 86 Εβραίες και Εβραίους, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Εκεί δολοφονήθηκε στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943 στον  θάλαμο αερίων.

    •  
    • Άλφρεντ Χαγιούμ (Alfred Hayum)

      Γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 1903 στο Κιρφ, κοντά στην Τριρ και ήταν γιος του  Ελίας και της Αμάλια Χαγιούμ. Ο Άλφρεντ Χαγιούμ ήταν το τρίτο από έξι παιδιά του ζευγαριού. Ανάμεσά τους η Γιοχάνα (γεννηθείσα στις 8 Φεβρουαρίου 1901), ο Γιάκομπ (γεννηθείς στις 4 Μαρτίου 1902), ο Άλφρεντ, ο Ζίγκφριντ (γεννηθείς στις 12 Μαΐου 1905), η Έρνα (γεννηθείσα στις 18  Ιανουαρίου 1907) και ο Βάλτερ (γεννηθείς στις 9  Ιουνίου 1909). Το επάγγελμα του Άλφρεντ ήταν ζωέμπορος.

       

      Μετά τη νύχτα του πογκρόμ στο Κιρφ, ο Άλφρεντ Χαγιούμ εγκατέλειψε το πατρικό του και μετακόμισε στο Ζάρμπουργκ. Από εκεί πήγε στις 13 Μαρτίου 1939 στην Τριρ (στην Μέτζελστρασε 36), στις 6 Ιουλίου 1939 στο Όμπερμπετινγκεν και από εκεί, στις 25 Ιουλίου 1939, ξαναγύρισε πίσω στην Τριρ. Εκεί διέμενε στην οδό Ζάρστρασε 3 μαζί με τη μητέρα του και τους αδερφούς, Γιάκομπ και Ζίγκφριντ.

       

      Την 1η  Μαρτίου 1943, ο Άλφρεντ Χαγιούμ εκτοπίστηκε από την Τριρ στο Άουσβιτς. Δυο μέρες αργότερα έφτασαν με αυτήν την αποστολή, στην οποία συμμετείχαν  και άλλοι Εβραίοι από την Στουτγκάρδη, το Έσεν, το Ντίσελντορφ και από το Ντόρτμουντ, περίπου 1500 Εβραίοι- ανάμεσα τους γυναίκες, άντρες και παιδιά. (Αυτή η αποστολή λείπει από τα τεκμήρια της [ιστορικού] Ντανούτα Τσεχ).

       

      Ο Χαγιούμ επιλέχθηκε στην αποβάθρα για να εργαστεί σε καταναγκαστικά έργα. Τα Ες-Ες του στρατοπέδου συγκέντρωσης του χάραξαν τον αριθμό αναγνώρισης 105097 στο αριστερό χέρι και τον έστειλαν στο εργοστάσιο “Μπούνα-Βέρκε” στο Άουσβιτς-Μόνοβιτς. Στις 31  Μαρτίου 1943 μεταφέρθηκε λόγω φλεγμονής εντέρου στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς, όπου χειρουργήθηκε στις 8 Μαΐου 1943 στο Μπλοκ 21, το νοσοκομείο κρατουμένων. Μετά από διαλογή που πραγματοποίησαν οι ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ, ο 39χρονος εκτοπίστηκε στις 30 Ιουλίου 1943, ως ένας από τους 86 Εβραίους και Εβραίες, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων. Όλη η οικογένεια- με εξαίρεση τον πατέρα, ο οποίος είχε πεθάνει νωρίτερα, υπήρξαν θύματα του Ολοκαυτώματος (Σοά).

       

      Για τις πληροφορίες της δεύτερης παραγράφου ευχαριστώ τον Γκίντερ Χάιντ από το  Ζάρμπουργκ.

    •  
    • Ρούντολφ Χέρμαν  (Rudolf Herrmann)

      Ήταν γιος του Κουρτ Χέρμαν και της Έλι Γιάκομπ και γεννήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 1924 στο Βερολίνο. Μαζί με την οικογένεια του ζούσε στην περιοχή Σαρλότενμπουργκ, στην οδό Αλεξάντερστρασε 53. Για τη σχολική του εκπαίδευση δεν υπάρχουν πληροφορίες. Η αδερφή του Ίνγκεμποργκ (γεννηθείσα στις 25 Αυγούστου 1912 στο Στάουσμπεργκ) κατάφερε να μεταναστεύσει στην Αμερική στις 9 Αυγούστου 1941. Ο Ρούντολφ Χέρμαν και οι γονείς του εκτοπίστηκαν όμως στις 3  Φεβρουαρίου 1943 από το Βερολίνο στο Άουσβιτς.

       

      Στις 4 Φεβρουαρίου 1943 έφτασαν με αυτήν την αποστολή 1.000 Εβραίοι - γυναίκες, άντρες και παιδιά. Εκεί επιλέχθηκαν 181 άντρες και 106 γυναίκες, οι οποίοι στάλθηκαν για να δουλέψουν σε καταναγκαστικά έργα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης- ανάμεσά τους και ο Ρούντολφ Χέρμαν, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν  τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 99973 . Οι υπόλοιποι 713 άνθρωποι -ανάμεσά τους και οι γονείς του Ρούντολφ Χέρμαν - στάλθηκαν απευθείας σε θαλάμους αερίων, όπου δολοφονήθηκαν. Ο 19χρονος βερολινέζος ήταν ένας από τους 86 Εβραίους και Εβραίες, τους οποίους  εκτόπισαν, μετά από διαλογή στο Άουσβιτς, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Εκεί δολοφονήθηκε στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων. 

    •  
    • Γιάκομπ Χέρσφελντ  (Jacob Herschfeld)

      Γεννήθηκε στις 3 Μαΐου 1897 στο Μπέντζιν, 65 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από την Κρακοβία. Η κωμόπολη ήταν τότε το οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο των Εβραίων στη δυτική Πολωνία, και οι περισσότεροι κάτοικοι της ήταν Εβραίοι. Ο Γιάκομπ ήταν το δεύτερο από επτά παιδιά της Ντβόιρα Λάια Βέλνερ και του Σάλομον Λάιμπ Χέρσφελντ, οι οποίοι έχασαν και οι δυο τη ζωή τους το 1919 και κηδεύτηκαν στο Εβραϊκό Νεκροταφείο στο Μπέντζιν. Το 1922, ο Γιάκομπ Χέρσφελντ ήρθε από τη Γαλλία στο Χέγκερμιλε, όπου ζούσαν αρκετά μέλη της οικογένειας του. Ήταν πιθανόν στρατιώτης στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που αιχμαλωτίστηκε και απελευθερώθηκε αυτήν τη χρονική στιγμή.

       

      Στο Έμπερσβαλντε στο Βερολίνο, μόνο λίγα χιλιόμετρα μακριά από τον καινούργιο τόπο κατοικίας του, βρήκε αρχικά δουλειά ως κλειδαράς στο εργοστάσιο ορείχαλκου της επιχείρησης Άρον Χιρς. Τα επόμενα χρόνια παντρεύτηκε την βερολινέζα Αλίς Έρλιχ, την οποία περνούσε τέσσερα χρόνια. Στις 30 Απριλίου 1925 γεννήθηκε η κόρη τους  Γκέρντα, στο Βερολίνο.

       

      Στις αρχές του 1930, η οικογένεια ζούσε στην οδό Γιαμπλόνσκιστρασε 34 στο Βερολίνο (στην περιοχή Πρέντσλαουερ Μπεργκ), ενώ το 1936 στην περιοχή Μίτε του Βερολίνου στην οδό Μίχαελκιρχστρασε 24. Ο Χέρσφελντ υποχρεώθηκε σε καταναγκαστική εργασία ως κλειδαράς στο [εργοστάσιο ανθρακίτη και άνθρακα] “Χέντβιγκσχιτε” [στην περιοχή] Τρέπτο, όπου έπαιρνε 31 Ράιχσμαρκ την εβδομάδα. Η κόρη του εκτοπίστηκε στις 2 Μαρτίου 1943 με την 32η αποστολή από το κέντρο συλλογής “Λεβέτσοστρασε” του Βερολίνου στο Άουσβιτς, όπου δολοφονήθηκε. Ο Γιάκομπ και η Αλίς ακολούθησαν μια μέρα αργότερα με την 33η αποστολή στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαρτίου 1943 έφτασαν με την τελευταία αποστολή 632 άντρες και 1.118 γυναίκες και κορίτσια. Εκεί επιλέχθηκαν 517 άντρες και 200 γυναίκες και στάλθηκαν να δουλέψουν σε καταναγκαστικά έργα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ανάμεσά τους και ο Γιάκομπ Χέρσφελντ, στου οποίου το αριστερό χέρι τα μέλη των Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό κρατουμένου 105638. Οι υπόλοιποι 1.033 άνθρωποι- ανάμεσά τους και η Αλίς Χέρσφελντ στάλθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου δολοφονήθηκαν.

      Ο Γιάκομπ Χέρσφελντ εργάστηκε σε καταναγκαστικά έργα στο εργοστάσιο “Μπούνα-Βέρκε” στο Άουσβιτς-Μόνοβιτς. Εκεί έπαθε πλευρίτιδα και για αυτόν τον λόγο μεταφέρθηκε στις 16 Απριλίου 1943 στο τμήμα νοσηλείας του κεντρικού στρατοπέδου του Άουσβιτς. Εκεί επελέγη από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ. Στις 30 Ιουλίου 1943 ακολούθησε η μεταγωγή του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ.

       

      Ο Γιάκομπ Χέρσφελντ δολοφονήθηκε στις 18 Αυγούστου 1943, σε ηλικία 46 ετών, στον θάλαμο αερίων. Ήταν ένας από τους 86 Εβραίους και Εβραίες, στους οποίους επιφυλασσόταν η ίδια μοίρα: τα νεκρά σώματά τους προορίζονταν για μια συλλογή σκελετών. Αυτή η συλλογή όμως δεν έγινε ποτέ. Τα διατηρημένα νεκρά σώματα [των 86 δολοφονηθέντων] κηδεύτηκαν μετά από τον πόλεμο στο Εβραϊκό Νεκροταφείο στην περιοχή Κρόνενμπουργκ του Στρασβούργου.

       

       

      Εις μνήμην του ζευγαριού Χέρσφελντ και της κόρης τους Γκέρντα, η Έβελιν Γκρόλκε, γιατρός στο επάγγελμα, τοποθέτησε λίθους μνήμης στην οδό Μίχαελκιρχστρασε 24. Επιπλέον, η γιατρός ερεύνησε τα βιογραφικά στοιχεία και έδωσε την άδεια, ώστε  να παρατεθούν  οι σχετικές πληροφορίες στην πρώτη παράγραφο. Η Έβελιν Γκρόλκε είναι ξαδέρφη του Γιάκομπ Χέρσφελντ.

    • Jacob Herschfeld
      Stolperstein Berlin
      Michaelkirchstraße 24
       
    •  
  • I

    Albert Isaac · Israel Isak

    • Αλμπέρτο Ισαάκ (Alberto Isaak [Albert Isaak])

      Στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς του δόθηκε το γερμανικό όνομα Άλμπερτ. Ο Αλμπέρτο Ισαάκ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, η ημερομηνία γέννησής του όμως δεν είναι γνωστή. Οι γονείς του ήταν ο Ελιάου Ισαάκ και η Ματίλντη Ρότσες. Εκτός από τον Αλμπέρτο είχαν ακόμα έναν γιο, τον Σαμουήλ, και δυο κόρες, την Έστερ και την Κλάρα.

       

      Όλη η οικογένεια εκτοπίστηκε στις 28 Απριλίου 1943 από την Θεσσαλονίκη στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαΐου 1943 κατέφθασαν εκεί με αυτήν την αποστολή 2.930 Εβραίοι - γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επελέγησαν 220 άντρες και 318 γυναίκες και στάλθηκαν για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο συγκέντρωσης- ανάμεσά τους και ο Αλμπέρτο Ισαάκ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 119874. Οι υπόλοιποι 2.392 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας σε θαλάμους αερίων, όπου δολοφονήθηκαν.

       

      Μετά από διαλογή που πραγματοποίησαν οι ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ, ο Αλμπέρτο Ισαάκ εκτοπίστηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

      Οι πληροφορίες για τα βιογραφικά στοιχεία της οικογένειας προέρχονται από το Αρχείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Εκεί η αρχειοθέτης Αλίκη Αρουχ με βοήθησε πολύ στην έρευνα μου.

    •  
    • Ισραέλ Ισαάκ (Israel Isak)

      Ο Ισραέλ Ισαάκ είναι πιθανό να γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, η ημερομηνία γέννησής του όμως του είναι άγνωστη. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 22 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί μαζί με εκείνον άλλοι 2.800 Εβραίοι, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 255 άντρες και 413 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους ήταν και ο Ισραέλ Ισαάκ. Μέλη των Ες-Ες του στρατοπέδου του χάραξαν στο αριστερό χέρι τον αριθμό κρατουμένου 117295. Οι υπόλοιποι 2.132 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου δολοφονήθηκαν.

       

      Ο Ισραέλ Ισαάκ μεταφέρθηκε λόγω ενός αποστήματος σε άγνωστη ημερομηνία (το έγγραφο είναι εν μέρει κατεστραμμένο) από το αναρρωτήριο κρατουμένων του τομέα Μπούνα στο στρατόπεδο του Άουσβιτς. Μετά από διαλογή που έκαναν  οι ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Ισραέλ Ισαάκ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.

    •  
  • K

    Sabetaij Kapon · Maria Kempner geb. Rozen · Levie Khan · Elisabeth Klein geb. Thalheim · Jean Kotz · Paul Krotoschiner

    • Σαμπετάι Καπόν (Sabetaij Kapon)

      Πιθανόν να γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Η ημερομηνία γέννησής του είναι άγνωστη. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς  στη Θεσσαλονίκη, εκτοπίστηκε στις 28 Απριλίου 1943 στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαΐου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άντρες και 318 γυναίκες για να δουλέψουν σε καταναγκαστικά έργα στο στρατόπεδο. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Σαμπετάι Καπόν, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης  119874.

       

      Μετά από διαλογή που πραγματοποίησαν οι ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Σαμπετάι Καπόν μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.

    •  
    • Μαρία Κέμπνερ, το γένος Ρόζεν (Maria Kempner geb. Rozen)

      Η Μαρία Κέμπνερ, το γένος Ρόζεν, γεννήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 1891 στην πρωτεύουσα της επαρχίας Παμπιάνιτσε κοντά στο Λοτζ. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η οικογένειά της αποφάσισε να μεταναστεύσει από την Πολωνία. Στις 13 Νοεμβρίου 1919 έφτασε στο Ντίσελντορφ, όπου έμενε στην οδό Λορέτοστρασε 35 (στο αρχείο της υπηρεσίας καταχώρισης κατοίκων εμφανίζεται με το επίθετο «Ρόζεν»). Στις 27 Μαρτίου 1922 μετακόμισε στη Λιέγη, παρ’ όλα αυτά όμως (βάσει μιας καταχώρισης στο ληξιαρχείο του Ντίσελντορφ) γέννησε την κόρη της Μπράντελ στις 29 Σεπτεμβρίου 1922 στο Ντίσελντορφ. Στις 30 Οκτωβρίου παντρεύτηκε τον Μόσεκ Κέμπνερ στη Λιέγη και έμενε στο προάστιο Γκριβενιέ. Ο άντρας της δούλευε ως φωτογράφος και στη συνέχεια ίδρυσε μια μικρή εταιρεία με τα αδέρφια του, Χερτς και Λάιμπ, για την παραγωγή αεριούχου νερού και λεμονάδας.

       

      Η  Μαρία Κεμπνερ συνέδραμε στο οικογενειακό εισόδημα κάνοντας πλανόδιο εμπόριο πλεκτών.  Στις 3 Αυγούστου 1942 ο Μόσεκ Κέμπνερ στάλθηκε μαζί με δεκάδες άλλους Εβραίους της περιοχής από το γραφείο απασχόλησης σε ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας της οργάνωσης “Τοντ” στο Πα-ντε-Καλέ. Τέλη Οκτωβρίου εκείνου του έτους οι Γερμανοί πήραν όλους τους αλλοδαπούς Εβραίους και τους εκτόπισαν άμεσα, μέσω του Μέχελεν, στο Άουσβιτς. Ωστόσο, ο  Μόσεκ  Κέμπνερ κατάφερε πριν φτάσουν στα γερμανικά σύνορα να διαφύγει από το τρένο που τους μετέφερε μαζί με τον κουνιάδο του Άλτερ Γιάκομπ Ρόζεν και τον γαμπρό του Άμπρααμ Γκρουμπ και να φτάσουν στη Λιέγη. Για μερικούς μήνες κατάφεραν να κρυφτούν σε διάφορα σπίτια. Ενώ κρυβόταν στη σοφίτα ενός κτηρίου στα μέσα Απριλίου 1943 στη Λιέγη, διέφυγε από μια έφοδο της βέλγικης Υπηρεσίας Ασφάλειας της Αστυνομίας.

       

      Η γυναίκα του δεν είχε την ίδια τύχη. Στις 17 Απριλίου 1943 οδηγήθηκε μαζί με τον αδερφό της, τον φωτογράφο Άλτερ Γιάκομπ Ρόζεν και την κόρη της στο στρατόπεδο  συλλογής και διαμετακόμισης Μέχελεν και στη συνέχεια εκτοπίστηκε στις 19 Απριλίου 1943 με τρένο στο Άουσβιτς. Με  την 20η αποστολή κατέφθασαν εκεί στις 22 Απριλίου 1943 ακριβώς 507 άντρες, 121 αγόρια, 631 γυναίκες και 141 κορίτσια εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επελέγησαν 276 άντρες και 245 γυναίκες και στάλθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Οι υπόλοιποι 879 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων όπου δολοφονήθηκαν.
      Μαζί με άλλες γυναίκες που έφτασαν με την ίδια αποστολή - ανάμεσά τους και η κόρη της- η 52χρονη Κέμπνερ οδηγήθηκε στο Μπλοκ 10 του κεντρικού στρατοπέδου του Άουσβιτς. Εκεί τα Ες-Ες της χάραξαν τον αριθμό κρατουμένου 42617 στο αριστερό χέρι. Μετά από διαλογή που πραγματοποίησαν οι  ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ακολούθησε στις 30 Ιουλίου 1943 η μεταφορά της -μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους- στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Μετά από 4 ημέρες, τον Αύγουστο του 1943, δολοφονήθηκαν και οι 86 άνθρωποι στον θάλαμο αερίων. Η ημέρα θανάτου της Μαρία Κέμπνερ ήταν η 11η Αυγούστου 1943. Αντιθέτως όμως ο άντρας της επέζησε του Ολοκαυτώματος.

       

      Οι λεπτομέρειες σχετικά με την τύχη της οικογένειας Κέμπνερ- Ρόζεν- Γκρουμπ προέρχονται από τις έρευνες του  δρ. Τιερί Ρότσενμπλουμ. Από επισημάνσεις στις

      Αναμνήσεις του Φριτς Λέτοβ,  μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια η ημερομηνία θανάτου της Μαρία Κέμπνερ και της κόρης της.

    • Maria Kempner
      Maria Kempner
    • Λέβι Καν ( Levie Khan)

      Γεννήθηκε στις 25 Μαΐου 1922 στο Μπρούνσουμ της Ολλανδίας. Οι γονείς του ονομάζονταν Μπάρεντ Καν (γεννημένος στις 25 Νοεμβρίου 1885 στο Χόουχεβεν) και Μάριγιε, το γένος Μάγιερ (γεννημένη στις 7 Ιανουαρίου 1901 στο Γκέλντερμαλσεν). Τον Μάρτιο του 1923 μετακόμισαν στο Σίταρντ, όπου  γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου 1924 η αδερφή του Λέβι, Χενριέτε.  Ο Λέβι (αργότερα και Λέβαϊ) ζούσε στο Χέρλε ([πιθανώς] στον παππού του και στην γιαγιά του), η οικογένειά του μετακόμισε τον Ιούλιο του 1925 στο Γέλεν, το οποίο ανήκει σήμερα στην περιοχή Σίταρντ. Εκεί ο Μπάρεντ Καν δούλευε ως μεταλλωρύχος. Δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες για τις συνθήκες διαβίωσής του.

       

      Οι γονείς του Λέβι Καν και η αδερφή του εκτοπίστηκαν στις 5 Νοεμβρίου 1942 στο Άουσβιτς, όπου δολοφονήθηκαν. Εκείνον τον οδήγησε η Γκεστάπο στο στρατόπεδο συλλογής και διαμετακόμισης στο Βέστερμπορκ, από όπου τον εκτόπισε στο Άουσβιτς. Στις 25 Φεβρουαρίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 1.100 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 57 άντρες και 30 γυναίκες για καταναγκαστική εργασία και στάλθηκαν στο στρατόπεδο. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Λέβι Καν, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 104058. Οι υπόλοιποι 1.014 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου και δολοφονήθηκαν. Μετά από διαλογή που έκαναν οι  ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Λέβι Καν μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.

    •  
    • Ελίζαμπετ Κλάιν, το γένος Τάλχαϊμ (Elisabeth Klein geb. Thalheim)

      Όταν γεννήθηκε η Ελίζαμπετ Κλάιν στις 29 Μαΐου το 1901 στην περιοχή Βέρινγκ της Βιέννης, οι άνδρες συνήθιζαν αντί για  τσιγάρα να καπνίζουν πίπα ή πούρα. O Σαούλ Τάλχαϊμ, ο πατέρας της, ήταν ένας έμπειρος τορναδόρος με ειδίκευση στη κατασκευή πίπας και ιδιοκτήτης καταστήματος με πίπες (βλ. φωτογραφία). Για πάνω από τρεις δεκαετίες,  πριν ακόμη ο φασισμός κυριαρχήσει και στην Αυστρία, ζούσε τίμια τη ζωή ενός συντηρητικού, μικροαστού εμπόρου, πιστός στην Αυστροουγγρική αυτοκρατορία κατά την εποχή της μοναρχίας - και στη συνέχεια νοσταλγός του Κάιζερ. Ήταν παντρεμένος με την Καρολίνε Κον. Ο μικρότερος αδερφός της Ελίζαμπετ, ο Μαξ μετακόμισε στα 18 του για μερικά χρόνια στο Βέλγιο, επέστρεψε όμως τελικά στην πατρίδα του. Μετά όμως από το αυστριακό πραξικόπημα το 1934 μετανάστευσε με τη σύζυγό του οριστικά στη Ροδεσία.

       

      Η κόρη του Τάλχαϊμ, αν και διέθετε κοσμοπολίτικο πνεύμα, είχε ως γυναίκα λιγότερες ευκαιρίες να εξελιχθεί. Της επιτράπηκε να παρακολουθήσει το εμπορικό σχολείο, αλλά έπρεπε να παντρευτεί το συντομότερο δυνατό. Τον Ιανουάριο του 1924 παντρεύτηκε τον Κάλμαν Κλάιν, έναν δέκα χρόνια μεγαλύτερο υαλοτεχνίτη από την Ουγγαρία, ο οποίος ήταν κάθε άλλο παρά υποστηρικτής του Στέμματος. Είχε αγωνιστεί με τους κομμουνιστές για την Ουγγρική Επανάσταση και τελικά κατέφυγε στη Βιέννη μετά την αποτυχία της επανάστασης. O Σαούλ Τάλχαϊμ βοήθησε γενναιόδωρα την κόρη του και τον γαμπρό του στο ξεκίνημα της νέας τους ζωής, χρηματοδοτώντας τη δημιουργία ενός καταστήματος πώλησης ειδών κουζίνας στην περιοχή Ότακρινγκ.

       

      Στις 3 Δεκεμβρίου 1924 γεννήθηκε η Νέλι, το μοναδικό παιδί του νεαρού ζευγαριού. Η Νέλι περιγράφει τη μητέρα της ως μια γυναίκα με μεγάλη αγάπη προς τη φύση και έντονο ενδιαφέρον για τον πολιτισμό. “Η μητέρα μου αγαπούσε την όπερα όπως και την ποίηση.” Σχεδίαζε, διάβαζε και έκανε χειροτεχνήματα. “Είχε κάποιες πνευματικές ανησυχίες και κλίση σε πολλές χειρωνακτικές εργασίες. Αλλά δυστυχώς δεν κατάφερε ποτέ να αναπτύξει τίποτα από όλα αυτά, όπως πολλές γυναίκες εκείνη την εποχή."

       

      Έτσι περνούσαν τη ζωή τους, ακολουθώντας την αργία της Κυριακής και όχι του Σαββάτου, διότι είχαν απομακρυνθεί από τον Ιουδαϊσμό. Τις εργάσιμες ημέρες εργάζονταν στην επιχείρησή τους, όπου βρισκόταν συνήθως και η Ελίζαμπετ  Κλάιν. Για την κόρη της Νέλι παρέμεινε για πάντα ένα μυστήριο πώς ο πατέρας της, ο οποίος ήταν πολιτικοποιημένος άνθρωπος της εποχής του, υποτιμούσε τα σημάδια της επικείμενης καταστροφής. Υπήρχαν πολλές προειδοποιήσεις όμως κανείς δεν τις έπαιρνε σοβαρά. Δεν μπορούσε ακόμη κανείς να φανταστεί τι θα μπορούσε να συμβεί σε αξιοπρεπείς και ειλικρινείς ανθρώπους. Μέχρι που λίγο μετά την «Νύχτα των Κρυστάλλων», ο Κόλομαν Κλάιν, όπως και πολύ άλλοι Εβραίοι, συνελήφθησαν από την Γκεστάπο και αναγκάστηκαν γονατιστοί να καθαρίσουν το πεζοδρόμιο με μια οδοντόβουρτσα στο χέρι. Η κόρη Νέλι Κλάιν είναι σχεδόν βέβαιη: «Νομίζω ότι εκείνη την ημέρα οι γονείς μου έχασαν την πίστη τους στην ανθρωπότητα».

       Το 1938 και το 1939, οι Κλάιν προσπάθησαν μάταια να διαφύγουν στο εξωτερικό μέσω θαλάσσης. Και τα δύο καταστήματα, αυτό των Τάλχαϊμ και αυτό των Κλάιν, κατασχέθηκαν από τους Ναζί. Κατά συνέπεια η οικογένεια είχε στη διάθεσή της λίγα χρήματα για να χρηματοδοτήσει τη διαφυγή της με τρένο προς το Άαχεν καθώς και τον διακινητή, που τη νύχτα της 29ης προς την 30η Αυγούστου 1939 θα τους περνούσε παράνομα από τα βελγικά σύνορα. Στο Βέλγιο εγκαταστάθηκαν στις Βρυξέλλες. Σύντομα μετά την άφιξή τους, η οικογένεια  Κλάιν- Τάλχαϊμ υπέστη το πρώτο βαρύ πλήγμα στις 10 Μαΐου 1940.

       

      Μετά την εισβολή της Βέρμαχτ, οι γερμανοί και αυστριακοί μετανάστες υποχρεώθηκαν να εμφανιστούν στο αστυνομικό τμήμα για να ελεγχθούν τα χαρτιά τους. Οι άνδρες από 17 έως 60 ετών συνελήφθησαν και απελάθηκαν στο Βισί στη Γαλλία. Ο Κάλμαν μεταφέρθηκε σε διάφορα στρατόπεδα, και τελευταία στο  Ντρανσί , από όπου απελάθηκε στις 17 Αυγούστου του 1942 μαζί με άλλους 29 Αυστριακούς στο Άουσβιτς. Ήταν μια αποστολή με 997 άτομα. Περισσότεροι από τους μισούς ήτανε παιδιά, τα οποία τα χώρισαν από τους γονείς τους. 282 κορίτσια και αγόρια ηλικίας δύο έως εννέα ετών δολοφονήθηκαν στους θαλάμους αερίων. Μόνο 100 ενήλικοι αυτής της αποστολής μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο και επιβίωσαν μόνο 3.  Ο Κάλμαν Κλάιν δεν ανήκε στους επιζώντες.

       

      Υπό τις νέες πιεστικές συνθήκες η Ελίζαμπετ Κλάιν και η κόρη της ακολούθησαν διαφορετικούς δρόμους. Η Ελίζαμπετ δούλευε ως καθαρίστρια και γκουβερνάντα σε μια ηλικιωμένη βαρώνη και η κόρη της η Νέλι υποστήριζε  το κίνημα της αντίστασης. Σε αυτήν την νεανική εβραϊκή αντιστασιακή ομάδα, την οποία θυμάται ακόμα πολύ καλά η Νέλι Στουρμ, ανήκε και η Ρεζίν Κρόχμαλ. Η επαναστάτρια, η οποία ήταν τέσσερα χρόνια μεγαλύτερη, γεννήθηκε στην Ολλανδία, μεγάλωσε στο Βέλγιο και εργαζόταν ως νοσοκόμα. Δύο εβδομάδες πριν την Ελίζαμπετ Κλάιν, η Ρεζίν Κρόχμαλ συνελήφθη και μεταφέρθηκε στις 27 Ιανουαρίου το 1943 στο στρατόπεδο πεζικού «Εμίλ Ντοσέν» στο Μέχελεν. Σε καθημερινή βάση έρχονταν φορτηγά που μετέφεραν κρατούμενους στην εσωτερική αυλή του στρατώνα.  Πάνω από δύο μήνες περίμενε η Ελίζαμπετ Κλάιν σε αυτό το κέντρο αναμονής για το Άουσβιτς. Η ημερομηνία αναχώρησης του επόμενου τρένου για το Άουσβιτς  καθυστέρησε λόγω της έλλειψης μεταφορικών μέσων. Κατά τη μεγάλη διάρκεια του χρόνου αναμονής μια ομάδα που σκεφτόταν να διαφύγει με συνωμοτικό τρόπο κατάφερε να κρύψει κοφτερά ξυραφάκια, καρφιά, ακόμη και λαβίδες. Το απόγευμα της 18ης Απριλίου η διοίκηση του στρατοπέδου ανακοίνωσε για την επόμενη μέρα την αναχώρηση ενός τρένου με προορισμό ένα στρατόπεδο στην ανατολική Ευρώπη. Με την υποψία ότι κάτι θα μπορούσε να πάει στραβά, κάλεσαν όλους τους φυλακισμένους για μια πρόβα στο στρατόπεδο. Τη νύχτα αυτή η Ελίζαμπετ Κλάιν συνέταξε ένα αποχαιρετιστήριο μήνυμα  «Αγαπητοί μου, σας ανακοινώνω ότι είμαι υγιής, όλο ζωντάνια και κουράγιο. Να έχετε το θάρρος να συνεχίσετε τη ζωή σας και να μην ανησυχείτε καθόλου για εμένα. Αγαπητή Ρόζε (το παρατσούκλι της κόρης της), μην ανησυχείς, θα ξαναγυρίσουμε. Και εσύ, μοναδική μου Ρόλα (παρατσούκλι της μητέρας της) μην κλαις. Η Έλζε σου είναι πιο γενναία από ό,τι πιστεύεις. Εις το επανιδείν, ακριβοί μου, η Έλζε σας σάς στέλνει χίλια φιλιά».

       

      1.631 Εβραίοι, μεταξύ αυτών 262 παιδιά, περίμεναν την αναχώρησή τους από το στρατόπεδο Ντοσέν την επόμενη μέρα. Οι άνθρωποι με τους αριθμούς 1 έως 100 ήταν οι πρώτοι που ελέγχθηκαν στις οχτώ το πρωί. Μέχρι τις 10 μ.μ. κράτησε ο έλεγχος, έπειτα ξεκίνησε το τρένο. Μετά τα 19 επιβατικά τρένα που είχαν προηγηθεί, το γραφείο ασφαλείας του Ράιχ είχε στείλει για πρώτη φορά εμπορικά τρένα με κλειστά βαγόνια. Μερικές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας πριν από την αναχώρηση αλλά και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, σε πολλά βαγόνια άρχιζε από μέσα ένα αθόρυβο και προσεκτικό πριόνισμα με αποτέλεσμα να ανοίξουν τρύπες στο σκελετό των βαγονιών.

       

      Το τρένο προχωρούσε τη νύχτα μέχρι που ξαφνικά ακούστηκαν πυροβολισμοί. Στον δρόμο που περιβαλλόταν από ένα μικρό δάσος πίσω απ’ τις Βρυξέλλες, μια ομάδα αντιστασιακών κατάφερε να σταματήσει το τρένο και να σπάσει την κλειδαριά σε μερικά βαγόνια. Κάθε φυλακισμένος έπρεπε να πάρει την απόφαση της απόδρασης για τον εαυτό του. Να εκμεταλλευτεί την αναστάτωση που δημιουργήθηκε και να δραπετεύσει ή να περιμένει καλύτερα; Σε αυτά τα λίγα λεπτά, αλλά και σε όλον τον δρόμο μέχρι τα γερμανικά σύνορα κατάφεραν να διαφύγουν 231 εκτοπισμένοι. 23 Εβραίοι πέθαναν σε αυτή την προσπάθεια, είτε επειδή τους σκότωσαν οι αστυνόμοι που τους συνόδευαν είτε από ατύχημα στις ράγες του τρένου.
      Τι θα συνέβαινε αν η συρόμενη πόρτα είχε ανοίξει μπροστά από την Ελίζαμπετ Κλάιν; Θα είχε ευκαιρία να διαφύγει; Η 20η αποστολή από το Μέχελεν κατέφθασε στις 22 Απριλίου του 1943 στο Άουσβιτς. Από τους 1.400 εναπομείναντες εκτοπισμένους, 879 θανατώθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων. 276 άνδρες και 245 γυναίκες μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι στο Μπλοκ 10. 112 από τις 245 γυναίκες κρατήθηκαν εκεί, συμπεριλαμβανομένης και της Ελίζαμπετ Κλάιν, στης οποίας το αριστερό χέρι τα μέλη των Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό κρατουμένου 42619.

       

      Η Ελίζαμπετ Κλάιν μαζί με την Μπράντελ Γκρουπ, τη Μαρία Κέμπνερ, τη Ζανέτ Πάσμαν και τη Μαρί Σεντερισέν, που είχαν φτάσει με την ίδια αποστολή, επιλέχθηκαν από τους ανθρωπολόγους Μπέγκερ και Φλάισχακερ για το δολοφονικό τους σχέδιο. Μαζί με 81 ακόμη άτομα στάλθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου θανατώθηκαν στον θάλαμο αερίων. Η Ελίζαμπετ Κλάιν πέθανε 11 ή 13 Αυγούστου του 1943 στα 42 της χρόνια.

       

      Η Νέλι Στουρμ, κόρη της Ελίζαμπετ Κλάιν, με βοήθησε στην έρευνα για αυτήν την βιογραφία. Πέθανε σε ηλικία 92 ετών στις 9 Μαρτίου του 2017 στο Βερολίνο.

    • KLEIN 1
      Ελίζαμπετ Κλάιν
    • Ζαν Κοτς (Jean Kotz)

      Γεννήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 1912 στο Παρίσι και ήταν γιος του Αλεξάντρ Κοτς και της Λουσί Κοτς το γένος Γκριν (γεννημένη στις 25 Ιανουαρίου 1884), η οποία είχε μεταναστεύσει στη Γαλλία από την πολωνική πόλη Πιότρκουφ. Ο Ζαν Κοτς ήταν  έμπορος στο επάγγελμα και ζούσε στο Παρίσι στην οδό Ρι ντε Λανκρί στον αριθμό 6.  Η αδελφή του Ρενέ (γεννηθείσα στις 9 Φεβρουαρίου του 1915, στο Παρίσι) που ήταν ανύπαντρη, είχε έναν γιο, τον Αλεξάντρ (γεννηθέντα στις 27 Ιανουαρίου 1935), για τον οποίο δεν υπάρχουν περεταίρω πληροφορίες.

       

      Ο Ζαν Κοτς συνελήφθη στις 16 Ιανουαρίου 1943, επειδή δεν φορούσε το αστέρι του Δαυίδ. Μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο μεταγωγών Ντρανσί και στη συνέχεια με άλλη μεταγωγή στο Σόμπορ στις 26 Μαρτίου 1943. Ωστόσο, με άλλους 17 κρατούμενους, κατάφερε να διαφύγει από το τρένο κοντά στο Ντάρμσταντ.  Τελικά όμως συνελήφθη και μεταφέρθηκε στις 19 Απριλίου 1943 με τους συμπατριώτες του από την Φρανκφούρτη [στον ποταμό] Μάιν στο Άουσβιτς. Εκεί τα Ες- Ες του χάραξαν τον αριθμό κρατουμένου  119628 στο αριστερό χέρι.

       

      Ο Ζαν Κοτς έκανε εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας στις 4 Μαΐου 1943 στο Μπλοκ 21, το νοσοκομείο κρατουμένων του κεντρικού στρατοπέδου. Περίπου πέντε εβδομάδες αργότερα, επελέγη από  δύο ανθρωπολόγους των Ες-Ες, τον Μπρούνο Μπέγκερ και τον Χανς Φλάισχακερ. Αυτοί έστειλαν μαζί με τον Κοτς συνολικά 86 Εβραίους, άνδρες και γυναίκες στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Εκεί, ο 31χρονος Κοτς δολοφονήθηκε στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Πάουλ Κροτοσίνερ (Paul Krotoschiner)

      Γεννήθηκε στις 13 Μαΐου 1894 στο Βερολίνο. Ήταν παντρεμένος με την Μαργκαρέτε, το γένος Χάουζεν (γεννηθείσα στις 23 Οκτωβρίου 1897 στη Λέσνο/ Πόζναν)  και  ηλεκτροτεχνίτης στο επάγγελμα. Η κόρη του Χίλντεγκαρντ που γεννήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 1923 στο Βερολίνο, ήταν ανύπαντρη εργάτρια και ζούσε μέχρι τον εκτοπισμό της σε ένα επιπλωμένο δωμάτιο μαζί με τους γονείς της στην περιοχή του Βερολίνου Μίτε, στην οδό Ζάιντελστρασε 5.

       

      Το ζεύγος Κροτοσίνερ εκτοπίστηκε στις 2 Μαρτίου 1943 στο Άουσβιτς, ενώ η κόρη τους μία ημέρα αργότερα.  Στις 3 Μαρτίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή περίπου 1500 Εβραίοι, γυναίκες, άνδρες και παιδιά.  Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 535 άνδρες και 145 γυναίκες, οι οποίοι υποχρεώθηκαν σε καταναγκαστική εργασία  στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους ήταν και ο Πάουλ Κροτοσίνερ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 105203. Οι υπόλοιποι  820 άνθρωποι στάλθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου δολοφονήθηκαν.

       

      Ούτε η Μαργκαρέτε αλλά ούτε και η Χίλντεγκαρντ Κροτοσίνερ επέζησαν στο Άουσβιτς. Ο Πάουλ Κροτοσίνερ στάλθηκε αρχικά για καταναγκαστική εργασία στο Άουσβιτς-Μπούνα, αλλά ήδη στις 14 Απριλίου 1943 εισήχθη στο νοσοκομείο κρατουμένων του στρατοπέδου Άουσβιτς (Μπλοκ 21), όπου διαγνώστηκε με όγκο.  Στις 16 Απριλίου 1943 χειρουργήθηκε λόγω βουβωνοκήλης και παρέμεινε στο Μπλοκ 21 για τους επόμενους δύο μήνες. Όταν οι ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ έκαναν εκεί τη διαλογή 86 Εβραίων, γυναικών και ανδρών, ο  Πάουλ Κροτοσίνερ ήταν και αυτός ένα από τα θύματα, τα οποία μεταφέρθηκαν στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Ο 49χρονος Κροτοσίνερ δολοφονήθηκε στην ίδια τοποθεσία στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

    •  
  • L

    Else Leibholz geb. Seelig · Kurt Levy Ichay Litchi

    • Έλσε Λάιμπχολτς, το γεν. Ζέλιγκ (Else Leibholz geb. Seelig)

      Το χωριό Γκοoύφτσιτσε στην Πολωνία όπου γεννήθηκε η  Έλζε Ζέλιγκ στις 20 Ιουλίου 1889 ήταν κάποτε το κέντρο της περιοχής «Κασουμπία» [Kaszuby] και ονομαζόταν στη λαϊκή γλώσσα «Ιερουσαλήμ της Κασουμπίας».

       

      Εκεί ζούσαν πολλοί Εβραίοι πριν τον Α’  Παγκόσμιο Πόλεμο, διάστημα κατά το οποίο η κόρη του Λέο και της Μαρίας Ζέλιγκ μεγάλωνε στο χωριό. Ο πατέρας της είχε ένα εργοστάσιο υαλικών και πορσελάνης καθώς και ένα κατάστημα με είδη ραπτικής στην πόλη.

      Στις 18 Μαΐου 1918 η Έλσε παντρεύτηκε τον Άλφρεντ Λάιμπχολτς που ήταν κρεοπώλης. Έφεραν στον κόσμο τέσσερα παιδιά, όλα γεννημένα στο Γκοoύφτσιτσε. Την Μαριάνε (γεννηθείσα στις 26 Απριλίου 1921), τον Βάλτερ (γεννηθέντα στις 20 Σεπτεμβρίου 1922), την Λιζελότε (γεννηθείσα στις 16 Νοεμβρίου 1923) και τον Κουρτ (γεννηθέντα στις 4 Νοεμβρίου 1927). Μετά τον πόλεμο ένας ανιψιός του ζευγαριού Λάιμπχολτς περιέγραψε πώς άλλαξαν οι συνθήκες διαβίωσης στο χωριό μετά την άνοδο των Ναζί στην εξουσία. Πολύ σύντομα ακόμη και οι μαθητές συνειδητοποίησαν ότι οι νέες πολιτικές συνθήκες δεν ήταν προσωρινό φαινόμενο. Ο κρεοπώλης Λάιμπχολτς φυλακίστηκε για ένα μικρό χρονικό διάστημα, επειδή είπε κάτι υποτιμητικό για τον Χίτλερ κατά τη διάρκεια μιας γιορτής στην ταβέρνα του χωριού. Μέχρι το 1938-39 η οικογένεια Λάιμπχολτς παρέμεινε στο Γκοούφτσιτσε. Στη συνέχεια μετακόμισε στο Βερολίνο, όπου είχαν πάει και άλλα μέλη της οικογένειας, καθώς και η κόρη τους Μαριάνε ένα χρόνο πριν. Τα έξι άτομα βρήκαν ένα κατάλυμα με τρία δωμάτια στην οδό Λεβέτσοστρασε 13.
      Η οικογένεια Λάιμπχολτς δεν είχε σκοπό να μείνει στο Βερολίνο. Αντ’ αυτού επιχείρησε να μεταναστεύσει στην Αργεντινή ή στην Αγγλία, αλλά μάταια. Ο Άλφρεντ Λάιμπχολτς πέθανε το 1942 από φυσικά αίτια και ενταφιάστηκε στο [Εβραϊκό Νεκροταφείο] Βάισενζε (ο τάφος του διατηρείται ακόμη και σήμερα).

       

      Ο Βάλτερ συνελήφθη από την Γκεστάπο στις 27 Φεβρουαρίου 1943 και μεταφέρθηκε την 1η Μαΐου στο Άουσβιτς. Η Μαριάνε δεν είχε την ίδια τύχη με τον Βάλτερ, επειδή εκείνη την ημέρα δούλευε νυχτερινή βάρδια. Στις 4 Μαρτίου διέφυγε για δεύτερη φορά τη σύλληψη και τον εκτοπισμό, αυτήν τη φορά μαζί με τη μητέρα της και τα δυο της αδέρφια. Η Μαριάνε εξήγησε μετά τον πόλεμο σε μια βιογραφική της αναφορά τον λόγο, για τον οποίο κατόρθωσε να γλιτώσει : «Επειδή η αδελφή μου είχε οστρακιά, οι φύλακες φοβήθηκαν μην κολλήσουν και έφυγαν παίρνοντας μόνο τα προσωπικά μας στοιχεία».

       

      H Έλσε Ζέλιγκ συνελήφθη με τα παιδιά της Λιζελότε και Κουρτ στις 4 Μαΐου 1943 στο διαμέρισμά της και στις 18 Μαΐου μεταφέρθηκε από την οδό Γκρόσε Χάμπουργκερστρασε στο Άουσβιτς. Στις 19 Μαΐου 1943 έφτασαν με αυτή την αποστολή 1.000 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επελέγησαν 80 άντρες και 115 γυναίκες που στάλθηκαν για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους ήταν και η Έλσε Λάιμπχολτς, στης οποίας το αριστερό χέρι τα Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό αναγνώρισης 45242. Τα υπόλοιπα πιθανώς 805 άτομα οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν. Η Λιζελότε και ο Κουρτ δεν επέζησαν από το Άουσβιτς. Η Μαριάνε κατάφερε να κρυφτεί με επιτυχία πρώτα στο Βερολίνο και μετά στο Έγγερσντορφ όπου πέθανε το 1972. Η Έλσε Λάιμπχολτς επελέγη στο Μπλοκ 10 του Άουσβιτς από δυο ανθρωπολόγους. Στις 30 Ιουλίου 1943 μεταφέρθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 θανατώθηκε στον θάλαμο αερίου. Ήταν 54 ετών.

    •  
    • Κουρτ Λέβι (Kurt Levy)

      Ο Κουρτ Λέβι γεννήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 1925 στο Βερολίνο. Ο πατέρας του, ο Γιούλιους Λέβι (γεννηθείς στις 19 Απριλίου 1878), μετανάστευσε μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο από το δυτικό πρωσικό χωριό Μλέβο στην πρωτεύουσα της Γερμανίας, όπου και παντρεύτηκε τη βερολινέζα Μέτα Λέμαν (γεννηθείσα στις 4 Σεπτεμβρίου 1893). Η οικογένεια Λέβι κατοικούσε το 1939 στη συνοικία Μίτε του Βερολίνου, στην οδό Βάιζενμπεργκερ 7. Στις 13 Ιουνίου 1942 ο έμπορος Γιούλιους Λέβι αποσπάστηκε βίαια από την οικογένεια του. Με την 15η αποστολή από το Βερολίνο εκτοπίστηκε και δολοφονήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαϊντάνεκ. 

      Ο Κουρτ Λέβι συνελήφθη κατά τη διάρκεια σύλληψης των τελευταίων Εβραίων που απελάθηκαν από το Βερολίνο [κατά τη λεγόμενη Fabrikaktion] και την 1η Μαρτίου 1943 εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Η μητέρα του έπρεπε να τον ακολουθήσει υποχρεωτικά την άλλη ημέρα με το επόμενο τρένο μεταφοράς. Δολοφονήθηκε από τα Ες-Ες σε θάλαμο αερίων του Άουσβιτς αμέσως μετά την άφιξη της.

       

      Ο Κουρτ Λέβι στάλθηκε για καταναγκαστική εργασία στο εργοστάσιο “Μπούνα-Βέρκε” στο Άουσβιτς-Μόνοβιτς. Εκεί τα Ες-Ες του χάραξαν τον αριθμό κρατουμένου 104671 στο αριστερό χέρι.  Δύο εβδομάδες αργότερα στις 17 Μαρτίου 1943 ένας γιατρός του στρατοπέδου εισηγήθηκε την μεταγωγή του λόγω πνευμονίας στο νοσοκομείο κρατουμένων του Άουσβιτς (Μπλοκ 21).  Όταν οι ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ έκαναν εκεί τη διαλογή 86  Εβραίων, γυναικών και ανδρών, ο Κουρτ Λέβι συμπεριλήφθηκε κι αυτός στα θύματα, που μεταφέρθηκαν στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Εκεί ο 17χρονος Λέβι δολοφονήθηκε στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Ιζάι Λίτση (Ichay Litchi)

      Γεννήθηκε στις 13 Ιουλίου 1911 στη Θεσσαλονίκη. Παντρεύτηκε την Έστερ Σκιαλόμ  στις 12 Σεπτεμβρίου 1929 στη Θεσσαλονίκη κι αργότερα μετανάστευσαν μαζί στη Γαλλία. Εκεί έφεραν στον κόσμο τα τέσσερα παιδιά τους: τον Άλμπερτ (γεννηθέντα το 1931), τον Σαρλ (γεννηθέντα το 1932), την Αρλέτ (γεννηθείσα το 1934) και τον Ανρί (γεννηθέντα το 1936). Ο Ιζάι Λίτση διατηρούσε ένα τσαγκαράδικο επί της οδού «Ρι ντε λ' Αμπέ Γκρουτ 65» στο 15ο διαμέρισμα του Παρισιού. Η γυναίκα του πέθανε στις 24 Φεβρουαρίου 1941 σε ένα νοσοκομείο του Παρισιού σε ηλικία 30 ετών. Μετά το θάνατό της κατάφερε να φυγαδεύσει εγκαίρως τα παιδιά του από τους Γερμανούς. Για παράδειγμα τα δυο μικρότερα τα έκρυψε σε αγροτικές οικογένειες στο χωριό Λανεπλά του Ορτέζ στα Πυρηναία. Ο ίδιος συνελήφθη την ώρα που οι πελάτες του διαμαρτύρονταν στην αστυνομία για το κλειστό τσαγκαράδικο, επειδή δεν μπορούσαν να πάρουν πίσω τα παπούτσια που του είχαν δώσει για επιδιόρθωση. Μεταφέρθηκε από το στρατόπεδο μεταγωγών Ντρανσί στο Άουσβιτς. Κατέφθασε με το 46ο ανθρώπινο φορτίο. Με την μεταφορά αυτή στις 11 Φεβρουαρίου 1943 κατέφθασαν 1.000 γυναίκες, άντρες και παιδιά εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επελέγησαν 77 άντρες και 91 γυναίκες, οι οποίοι οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο για καταναγκαστική εργασία, ανάμεσά τους και ο  Ιζάι Λίτση, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 101089. Τα υπόλοιπα 832 άτομα οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων και εξοντώθηκαν. 

       

      Στην αρχή ο Ιζάι Λίτση στάλθηκε για καταναγκαστική εργασία στο εργοστάσιο “Μπούνα-Βέρκε” στο Άουσβιτσ-Μόνοβιτς, πριν μεταφερθεί στις 17 Μαρτίου 1943 στο νοσοκομείο κρατουμένων του κεντρικού στρατοπέδου (Μπλοκ 21) και υποβληθεί σε εγχείρηση. Όταν οι ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ έκαναν εκεί τη διαλογή 86  Εβραίων, γυναικών και ανδρών, ο Ιζάι Λίτση συμπεριλήφθηκε κι αυτός στα θύματα, τα οποία μεταφέρθηκαν στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Εκεί ο 32χρονος Λίτση δολοφονήθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943.

       

      Ευχαριστώ τον Ανρί Λίτση, τον μικρότερο γιο του Ιζάι Λίτση, για τις πληροφορίες που μου έδωσε.

    • Ichay Litchi
      Ichay Litchi
      Collection Raphael Toledano
  • M

    Michael Marcus · Maria Matalon · Abraham Matarasso · Lasas Menache · Katerina Mosche

    • Μιχαήλ Μάρκος (Michael Markos [Michael Marcus])

      Στο στρατόπεδο συγκέντρωσης ήταν καταχωρημένος ως Μίχαελ Μάρκους. Γεννήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1897 στη Θεσσαλονίκη και ήταν γιος του Αβραάμ Μάρκος και της Λέα Πιτσόν. Παντρεύτηκε την Έστερ Κουένκα και το 1938 γεννήθηκε ο γιος τους Αλμπέρτο. Ο Μιχαήλ, η Έστερ και ο Αλμπέρτο εκτοπίστηκαν μαζί με την χήρα μητέρα του Μιχαήλ και τα αδέρφια του Λεών, Έστερ και Μοσέ στο Άουσβιτς στις 17 Απριλίου 1943. Στην ίδια αποστολή βρίσκονταν περίπου 3.000 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά, από τους οποίους πιθανόν 2.271 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου θανατώθηκαν. Ο Μιχαήλ Μάρκος μεταφέρθηκε ως κρατούμενος στο στρατόπεδο μαζί με ακόμη 467 άντρες και 262 γυναίκες. Εργάστηκε σε καταναγκαστικά έργα στο εξωτερικό στρατόπεδο Γκόλεσαου. Εκεί τα Ες-Ες του στρατοπέδου του χάραξαν τον αριθμό κρατουμένου 116126 στο αριστερό χέρι.

       

      Μετά από διαλογή που έκαναν οι ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ μεταφέρθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.
      Από την οικογένειά του επέζησε μόνο ο αδερφός του Μοσέ. Μετά την απελευθέρωση μετανάστευσε στο Ισραήλ.

      Για την έρευνα των βιογραφικών στοιχείων με βοήθησε η Αλίκη Αρούχ από το Αρχείο της  Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης.

    •  
    • <Μαρία Ματαλών (Maria Matalon)

      Γεννήθηκε το 1923 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 25 Μαρτίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 1.901 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 459 άντρες και 236 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους ήταν και η Μαρία Ματαλών, στης οποίας το αριστερό χέρι τα Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό αναγνώρισης 39333. Οι υπόλοιποι 1.206 άνθρωποι μεταφέρθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου και θανατώθηκαν. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, η 20χρονη Ματαλών μεταφέρθηκε με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    • Αβραάμ Ματαράσσο (Abraham Matarasso)

      Πιθανόν να γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Η ημερομηνία γέννησής του είναι άγνωστη. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, εκτοπίστηκε στις 15 Μαρτίου 1943 με την πρώτη αποστολή στο Άουσβιτς.
      Στις 20 Μαρτίου 1943 κατέφτασαν με την ίδια αποστολή περίπου 2.800 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 417 άντρες και 192 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους ήταν και ο Αβραάμ Ματαράσσο, στου οποίου το αριστερό χέρι τα Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό κρατουμένου 109597. Οι υπόλοιποι πιθανόν 2.191 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων, όπου δολοφονήθηκαν.

      O Αβραάμ Ματαράσσο χειρουργήθηκε στις 22 Μαΐου 1943 στο Μπλοκ 21, το νοσοκομείο κρατουμένων στο κεντρικό στρατόπεδο του Άουσβιτς. Μετά από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Αβραάμ Ματαράσσο μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

    •  
    • Λαζάρ Μενασέ ( Lazar Menashe [Lasas Menasche])

      Ο Λαζάρ Μενασέ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1903. Ήταν γιος της Ρικόλα και του Χάιμ Μενασέ. Παντρεύτηκε την Μπεατρίς Αλαλούφ και το 1938 ήρθε στον κόσμο ο γιος τους Χάιμ-Ανρί. Στις 28 Απριλίου 1943 ο Λαζάρ, η Μπεατρίς, ο γιος τους καθώς και άλλα μέλη της οικογένειάς τους εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς. Μαζί τους έφτασαν στις 4 Μαΐου 1943 με το ίδιο τρένο ακόμη 2.930 Εβραίοι, γυναίκες, άνδρες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα επελέγησαν 220 άνδρες και 318 γυναίκες για να δουλέψουν σε καταναγκαστικά έργα στο στρατόπεδο. Ανάμεσά τους ήταν και ο Λαζάρ Μενασέ. Στο αριστερό του χέρι του χαράχθηκε από μέλη των Ες-Ες του στρατοπέδου ο αριθμός κρατουμένου 119927.  Οι υπόλοιποι 2.392 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.  Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943 στο κεντρικό στρατόπεδο του Άουσβιτς, ο 40χρονος Μενασέ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 με 85 ακόμη Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου δολοφονήθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.

      Τέσσερα από τα αδέρφια του Λαζάρ Μενασέ (ο Μέιρ,  η Μπενούτα, ο Ραφαήλ,  η Αλλέγκρα) έχασαν τη ζωή τους στο Άουσβιτς, ενώ οι τρεις αδερφές του Φλώρα, Γιάννα και Τζούλια επέζησαν.

      Σε ένα έγγραφο από το Άουσβιτς το όνομά του αποδίδεται ως Λαζάς Μενασέ. Για πολλά χρόνια και παρά την εντατική έρευνα δεν είχαν βρεθεί στοιχεία για την ταυτότητα του Λαζάρ Μενασέ.  Αυτό σημειώνεται με έμφαση εδώ γιατί η λανθασμένη απόδοση του ονόματος στην ταφόπλακα έχει εκ παραδρομής μεταφερθεί και σε άλλα μνημεία

       

      Για την έρευνα των βιογραφικών στοιχείων με βοήθησε η Αλίκη Αρούχ από το Αρχείο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης.

      .

    •  
    • Εστερίνα Μωσσέ [Κατερίνα Μωσσέ]  (Esterina Mosche[Katerina Mosche])

      Η υπηρεσία καταγραφής του στρατοπέδου την καταχώρησε με το γερμανικό όνομα Κατερίνα. Η Εστερίνα Μωσσέ γεννήθηκε το 1928 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, η Κατερίνα Μωσσέ (σε ένα άλλο έγγραφο το όνομά της είναι η Εστερίνα) εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 25 Μαρτίου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 1.901 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επελέγησαν 459 άνδρες και 236 γυναίκες και οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι. Ανάμεσά τους ήταν και η Εστερίνα Μωσσέ, στης οποίας το αριστερό χέρι τα Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό αναγνώρισης 39339. Τα υπόλοιπα 1.206 άτομα μεταφέρθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν.
      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, η 15χρονη Μωσσέ μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους. Εκεί δολοφονήθηκε στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

  • N

    Regina Nachman · Siniora Nachmias · Dario Nathan · Sarina Nissim

    • Ρετζίνα Νάχμαν (Regina Nachman)

      Η Ρετζίνα Νάχμαν γεννήθηκε το 1923 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, η Ρετζίνα Νάχμαν εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 25 Μαρτίου 1943 έφτασαν εκεί 1.901 Εβραίοι,  γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 459 άνδρες και 236 γυναίκες  και στάλθηκαν στο στρατόπεδο ως  κρατούμενοι.  Τα υπόλοιπα 1.206 άτομα οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων και  δολοφονήθηκαν.  Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους  των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, η 20χρονη Ρετζίνα μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους. Εκεί δολοφονήθηκε στις  11 ή 13 Αυγούστου 1943 στον  θάλαμο αερίων.

    •  
    • Σινιόρα Ναχμίας (Siniora Nachmias)

      Γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου 1926 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς, η Σινιόρα Ναχμίας εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 22 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.800 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 255 άνδρες και 413 γυναίκες  και οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι, οι υπόλοιποι 2.132 άνθρωποι οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν. Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943 η 17χρονη Ναχμίας μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943  μαζί με ακόμη 85 Εβραίους και Εβραίες στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στον θάλαμο αερίων στις 11 Αυγούστου 1943.

    •  
    • Ντάριο Νατάν (Dario Nathan)

      Γεννήθηκε πιθανότατα στη Θεσσαλονίκη. Η ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή. Σύμφωνα με την έκθεση της νεκροψίας ήταν κατά τη στιγμή του θανάτου του περίπου 45 ετών. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς, εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς στα τέλη Απριλίου του 1943. Στις 4 Μαΐου 1943 έφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άνδρες και 318 γυναίκες και στάλθηκαν ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους και ο Ντάριο Νατάν, στο αριστερό χέρι του οποίου χάραξαν τα Ες Ες τον αριθμό αναγνώρισης 119948. Οι υπόλοιποι 2.392 άνθρωποι οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Ύστερα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 40χρονος Νατάν μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στον θάλαμο αερίων στις 16 Αυγούστου 1943.

    •  
    • Σαρίνα Νισσήμ (Sarina Nissim)

      Γεννήθηκε το 1906 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς, η Σαρίνα Νισσήμ εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 28 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 3.070 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 180 άνδρες και 361 γυναίκες και στάλθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι, ανάμεσά τους και η Σαρίνα Νισσήμ, στης οποίας το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 43367. Οι υπόλοιποι 2.529 άνθρωποι οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν. Ύστερα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, η 37χρονη Νισσήμ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και δολοφονήθηκε εκεί στον θάλαμο αερίων στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943. Geboren 1906 in Thessaloniki (Griechenland). Nach ihrer Internierung im Ghetto Baron Hirsch in Thessaloniki durch die Gestapo wird sie nach Auschwitz deportiert. Am 28. April 1943 kommen mit diesem Transport 3070 jüdische Frauen, Männer und Kinder dort an. Nach der Selektion werden 180 Männer und 361 Frauen als Häftlinge ins Lager geschickt, die übrigen 2529 Personen sofort in der Gaskammer umgebracht. 30. Juli 1943 Deportation ins KZ Natzweiler-Struthof. Dort am 17. oder 19. August 1943 ebenfalls in der Gaskammer ermordet.

    •  
  • O

    Heinrich Osepowitz

    • Χάινριχ Οσέποβιτς (Heinrich Osepowitz)

      Η ημερομηνία γέννησης και ο πιθανός τόπος γέννησης του Χάινριχ Οσέποβιτς στην Πολωνία δεν έχουν ακόμη να εξακριβωθεί. Ο τελευταίος τόπος κατοικίας του πριν από την εκτόπισή του ήταν το γκέτο Προυζάνι/ Πολωνία. Από εκεί μεταφέρθηκε μαζί με τα υπόλοιπα θύματα πρώτα στο γκέτο Οραντσίτσε/ Πολωνία και έπειτα εκτοπίστηκε στις 30 Ιανουαρίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς.

       

      Στις 31 Ιανουαρίου 1943 έφθασαν με την ίδια αποστολή 2.834 Εβραίοι, ανάμεσά τους 230 παιδιά κάτω των τεσσάρων ετών και 520 παιδιά ηλικίας τεσσάρων έως δέκα ετών. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 313 άνδρες και 180 γυναίκες και στάλθηκαν ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο -ανάμεσά τους και ο Χάινριχ Οσέποβιτς, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 98991. Οι υπόλοιποι 2.341 άνθρωποι, ανάμεσά τους 750 παιδιά, οδηγήθηκαν αμέσως στον θάλαμο αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Χάινριχ Οσέποβιτς μεταφέρθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 30 Ιουλίου 1943 και δολοφονήθηκε εκεί στον θάλαμο αερίων στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943.

    •  
  • P

    Jeanette Passmann geb. Vogelsang · Hermann Pinkus · Jacob Polak

    • Ζανέτ Πάσμαν, το γένος Φόγκελζανγκ  (Jeanette Passmann geb. Vogelsang)

      Γεννήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1878 στο Γκελζενκίρχεν. Παντρεύτηκε τον έμπορο Χέρμαν Πάσμαν (γεννηθέντα στις 11 Ιουνίου 1869 στο Ίσουμ) με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά: τον Κουρτ (γεννηθέντα στις 20 Νοεμβρίου 1909 στο Γκέλντερν) και την Ίλζε Χενριέτε (γεννηθείσα στις 9 Φεβρουαρίου 1911 στο Γκέλντερν). Η οικογένεια Πάσμαν μετακόμισε στο Κρέφελντ όπου έστησε τη δική της επιχείρηση. Τον Ιούνιο του 1934 μετανάστευσαν στην Ολλανδία και εγκαταστάθηκαν στο Ρούρμοντ, όπου ο Χέρμαν Πάσμαν απεβίωσε στις 26 Ιανουαρίου 1935.

       

      Η κόρη τους, η Ίλζε Χενριέτε, παντρεύτηκε το 1934 τον Έριχ Σαλμ στην Κολονία και μετανάστευσε μαζί του στο Σικάγο. Απεβίωσε τον Ιούλιο του 1989 στο Μαϊάμι και ο άνδρας της τον Αύγουστο του 2006 στο Σικάγο. Ο γιος των Πάσμαν,  Κουρτ, ο οποίος είχε μεταναστεύσει στην Ολλανδία μαζί με τους γονείς του, κατάφερε να αποδράσει από εκεί στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής. Διέφυγε μέσω της Μάγχης στην Αγγλία μαζί με έναν ολλανδό αξιωματούχο. Οι Άγγλοι τον μετέφεραν στον Καναδά, όπου αρχικά φυλακίστηκε. Μετά τον πόλεμο παντρεύτηκε στον Καναδά.  Απεβίωσε τη δεκαετία του 1990 στο Μόντρεαλ.

      Η  Ζανέτ Πάσμαν συνεννοήθηκε με τον καπετάνιο ενός ρυμουλκού πλοίου να τη μεταφέρει στην Ελβετία για 10.000 φιορίνια. Ωστόσο, η αστυνομία την συνέλαβε καθοδόν. Φυλακίστηκε στο [κέντρο συλλογής και μεταγωγών] Μέχελεν στις 15 Φεβρουαρίου 1943 και στις 19 Απριλίου 1943 μεταφέρθηκε με τρένο από το Μέχελεν στο Άουσβιτς.

       

      Στις 22 Απριλίου έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 507 άνδρες, 121 αγόρια, 631 γυναίκες και 141 κορίτσια, όλοι Εβραίοι. Στην αποβάθρα οι στρατιώτες ξεχώρισαν 276 άνδρες και 245 γυναίκες, τους οποίους έστειλαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης ως κρατούμενους. Ανάμεσά τους ήταν και η Ζανέτ Πάσμαν, στης οποίας το αριστερό χέρι τα Ες-Ες του στρατοπέδου χάραξαν τον αριθμό αναγνώρισης 42658. Τα υπόλοιπα 879 άτομα οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων, όπου θανατώθηκαν. Μαζί με άλλες γυναίκες της ίδιας αποστολής η Ζανέτ Πάσμαν οδηγήθηκε στο Μπλοκ 10 του κεντρικού στρατοπέδου του Άουσβιτς, έναν χώρο για ιατρικά πειράματα. Μετά από μια διαδικασία επιλογής, την οποία πραγματοποίησαν οι ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ, η 65χρονη Πάσμαν οδηγήθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου θανατώθηκε στον θάλαμο αερίων στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943.

    •  

      Jeanette Passmann
      Jeanette Passmann

       

      Jeanette Passmann
      Stolperstein für Jeanette Passmann
      in Geldern, Haerttor 24

       

      Jeanette Passmann
      Grabstein in Roermond für Ehemann Hermann Passmann: Hier rust onze onvergetelijke echtegnoot en vader Hermann Passmann echtgenoot van Jeanette Vogelsang geboren te Issum 10 Juni 1869, overleden te Roermond 22 Sjewat 5695 / 26 Januari 1935
      Bild: Bert Sommer
      Passmann Uhr
      Jeanette Passmann schenkte ihrer Freundin Elisabeth Maria Antoinetta Sanders in Roermond diese Uhr. Sie hat sie lebenslang aufbewahrt.
    • Χέρμαν Πίνκους (Hermann Pinkus)

      Ο Χέρμαν Πίνκους γεννήθηκε στις 16 Ιανουαρίου 1903 στην Μρότσα [της Πολωνίας]. Λίγο καιρό αργότερα η οικογένεια μετακόμισε στο Βερολίνο, στις 3 Σεπτεμβρίου 1906 ήρθε στον κόσμο η αδελφή του Χέρμαν, η Χέρτα. Δεν είναι γνωστό ποια εκπαίδευση ολοκλήρωσε και ποιο επάγγελμα άσκησε. Στις 7 Νοεμβρίου 1941 παντρεύτηκε την Γκρέτε Μάιερ (γεννηθείσα στις 19 Δεκεμβρίου 1903 στο Νόισταντ/ Πόζναν). Πέντε μέρες αργότερα μετακόμισε μαζί της στην οδό Σλέζισεν Στράσε 20. Στις 19 Ιανουαρίου 1943, το ζευγάρι έπρεπε να μετακομίσει στην οδό Σκάλιτσερ Στράσε 46 υπενοικιάζοντας ένα δωμάτιο χωρίς έπιπλα. Οι ενοικιαστές ήταν ο Μαξ και η Έμι Ρόζενμπουντ,  οι οποίοι σύντομα βγήκαν στην παρανομία γλιτώνοντας το διωγμό. Ο Πίνκους λάμβανε ένα πενιχρό εισόδημα δουλεύοντας ως στρατιωτικός σαγματοποιός στην εταιρεία “Κουρτ Ζάιντελ”.

       

      Η μητέρα του Χέρμαν, Ντόρα Πίνκους το γένος Χάιμ (γεννηθείσα στις 21 Οκτωβρίου 1873 στο Ζνιν /Πόζναν) εκτοπίστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερέζιενσταντ στις 14 Ιανουαρίου 1943, όπου πέθανε το Μάρτιο του 1944. Ο Χέρμαν Πίνκους συνελήφθη κατά τη διάρκεια της σύλληψης των τελευταίων Εβραίων που απελάθηκαν από το Βερολίνο από τους Ναζί [κατά τη διάρκεια της λεγόμενης Fabrikaktion]  στα τέλη Φεβρουαρίου του 1943 και την 1η Μαρτίου -πέντε ημέρες πριν από τη σύζυγό του και δύο ημέρες πριν από την αδελφή του Χέρτα- εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς.

       

      Στις 2 Μαρτίου 1943 έφτασαν εκεί 1.500 Εβραίοι, γυναίκες, άνδρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν και στάλθηκαν ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο 150 άντρες, συμπεριλαμβανομένου και του Χέρμαν Πίνκους, στον οποίο τα Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό αναγνώρισης 104852 στο αριστερό του χέρι. Οι υπόλοιποι 1.350 άνθρωποι οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων, όπου και θανατώθηκαν. Μετά από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943 ο σαραντάχρονος Πίνκους μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και θανατώθηκε εκεί στον  θάλαμο αερίων στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943.

    •  
    • Γιάκομπ Πόλακ (Jacob Polak)

      Γεννήθηκε στις 24 Μαρτίου 1911 στο Άμστερνταμ. Ήταν ο μεγαλύτερος από τους τρεις γιους του ζεύγους του Ιζαάκ Πόλακ (γεννημένου στις 13 Αυγούστου 1892 στο Άμστερνταμ) και της Ρεμπέκα το γένος Χένιπζελ (γεννημένης στις 5 Ιουνίου 1893 στο Άμστερνταμ). Η τελευταία διεύθυνση κατοικίας της οικογένειας Πόλακ ήταν στο Άμστερνταμ στην οδό Λάινγκς Νέκστρατ 10 III.

       

      Η οικογένεια αυτή ξεκληρίστηκε ολοσχερώς στην περίοδο του Ολοκαυτώματος. Ο Γιάκομπ Πόλακ δούλευε ως λιμενεργάτης και παντρεύτηκε τη Σάρα Βάλβις (γεννημένη στις 15 Οκτωβρίου 1915 στο Χάρλεμ). Το ζευγάρι δεν πρόλαβε να ανοίξει το σπιτικό του μετά το γάμο. Οι γονείς του Γιάκομπ Πόλακ, ο νεότερος αδερφός του, Μπένιαμιν (γεννηθείς στις 20 Νοεμβρίου 1931 στο Άμστερνταμ), και η σύζυγός του εκτοπίστηκαν στις 9 Ιουλίου 1943 στο [στρατόπεδο εξόντωσης] Σομπιμπόρ, όπου και θανατώθηκαν. Ο μεσαίος αδελφός του Μέιγιερ (γεννηθείς στις 5 Απρίλη 1921 στο Άμστερνταμ) εκτοπίστηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 1942 στο Άουσβιτς, όπου πέθανε σε άγνωστη ημερομηνία.

       

      Ο Γιάκομπ εκτοπίστηκε επίσης στο Άουσβιτς στις 16 Φεβρουαρίου 1943 από το στρατόπεδο του Βέστερμπορκ. Στις 18 Φεβρουαρίου 1943 έφτασαν εκεί με αυτήν την αποστολή 1.108 Εβραίοι, γυναίκες, άνδρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 200 άντρες και 61 γυναίκες  και οδηγήθηκαν ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ανάμεσά τους ήταν και ο Γιάκομπ Πόλακ, στο αριστερό χέρι του οποίου χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 103648. Οι υπόλοιποι 847 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943 ο 32χρονος Πόλακ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και θανατώθηκε εκεί στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.

    •  
  • R

    Israel Rafael · Samuel Rafael · Siegbert Meinhardt Rosenthal

    • Ισραέλ Ραφαήλ (Israel Rafael)

      Ο Ισραέλ Ραφαήλ γεννήθηκε πιθανότατα στη Θεσσαλονίκη. Η ημερομηνία γέννησής του και η καταγωγή της οικογένειάς του είναι άγνωστες. Μετά από τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς, εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς στις 28 Απριλίου 1943. Στις 4 Μαΐου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άνδρες και 318 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο, συμπεριλαμβανομένου και του Ισραέλ Ραφαήλ, στο αριστερό χέρι του οποίου χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 119963. Οι υπόλοιποι 2.932 άνθρωποι οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Ισραέλ Ραφαήλ μεταφέρθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 30 Ιουλίου 1943 και θανατώθηκε εκεί στο θάλαμο αερίων στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943.

    •  
    • Σαμουήλ Ραφαήλ (Samuel Rafael)

      Γεννήθηκε πιθανότατα στη Θεσσαλονίκη, η ημερομηνία γέννησής του και η καταγωγή της οικογένειάς του είναι άγνωστες.

      Μετά από τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς, εκτοπίστηκε ο Σαμουήλ Ραφαήλ στο Άουσβιτς στις 28 Απριλίου 1943. Στις 4 Μαΐου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άνδρες και 318 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο, συμπεριλαμβανομένου και του Σαμουήλ Ραφαήλ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 119964. Οι υπόλοιποι 2.392 άνθρωποι οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Σαμουήλ Ραφαήλ μεταφέρθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 30 Ιουλίου 1943 και δολοφονήθηκε εκεί στον θάλαμο αερίων στις 16 ή στις 18 Αυγούστου 1943.

    •  
    • Ζίγκμπερτ Μάινχαρτ Ρόζενταλ (Siegbert Meinhardt Rosenthal)

      Ο Ζίγκμπερτ Μάινχαρτ Ρόζενταλ γεννήθηκε στις 11 Ιουλίου 1899 στο Βερολίνο. Ήταν το ίδιο έτος που διαλύθηκε ο γάμος των γονιών του , του Μάρκους Ρόζενταλ και της Μίνα Γκλας. Και οι δυο κατάγονταν από το Τσερσκ, μια κωμόπολη της Δυτικής Πρωσίας, είχαν παντρευτεί εκεί το 1893. Δύο χρόνια αργότερα γεννήθηκε ο πρώτος τους γιος, ο Χάρι. Εκείνη την εποχή το ζευγάρι ζούσε στην κωμόπολη Ράστενμπουργκ της Ανατολικής Πρωσίας (σημερινό Κέντσιν/ Πολωνία). Το 1902 η μητέρα των δύο αγοριών παντρεύτηκε στο Βερολίνο τον έμπορο Λέο Λίπμαν, το 1905 γεννήθηκε η κόρη τους, Γιοχάνα «Χένι» Λίπμαν.

       

      Και οι δυο αδελφοί Ρόζενταλ πήραν μέρος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ως στρατιώτες. Μετά τον πόλεμο, ο Χάρι Ρόζενταλ βρήκε δουλειά στο εργοστάσιο υποδημάτων Ζαλαμάντερ, οι διευθυντές του οποίου, Γιάκομπ Ζίγκε και Μαξ Λέβι από το Κόρνβεστχαϊμ, είχαν ιδρύσει, μεταξύ άλλων, ένα υποκατάστημα στο Βερολίνο. Ο Χάρι Ρόζενταλ έφτασε μέχρι τη θέση του διευθυντή, μια θέση που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει με την άνοδο των Ναζί στην εξουσία.

       

      Το φθινόπωρο του 1938 ταξίδεψε με ένα εισιτήριο μετ' επιστροφής στην Ισλανδία με σκοπό να εγκατασταθεί εκεί. Άφησε την περιουσία του πίσω στο Βερολίνο. Στην πρωτεύουσα της Ισλανδίας Ρέικιαβικ ζούσαν από το 1934 η ετεροθαλής αδελφή του με τον δεύτερο σύζυγό της Χέντρικ Ότοσον και το παιδί τους, καθώς και η φυσική τους μητέρα.

       

      Ο Ζίγκμπερτ Ρόζενταλ είχε μείνει στη γερμανική πρωτεύουσα. Είχε παντρευτεί την Βερολινέζα Έρνα Ντοροτέα Μπέρβαλντ (γεννημένη στις 24 Δεκεμβρίου 1901). Στις 19 Ιουλίου 1939 γεννήθηκε ο γιος τους Ντένι. Η οικογένεια έμενε στο κέντρο του Βερολίνου στην οδό Αουγκούστστρασε 51. Ο Ζίγκμπερτ Ρόζενταλ ήταν έμπορος στο επάγγελμα. Πιθανόν να ήθελε κι αυτός, όπως ο αδερφός του, να φύγει από τη Γερμανία μετά τη Νύχτα των Κρυστάλλων το 1938, συγχρόνως όμως το ζευγάρι να ήθελε να περιμένει πρώτα τη γέννηση του παιδιού τους.

       

      Η οικονομική κατάσταση για τους Εβραίους γινόταν ωστόσο όλο και πιο επισφαλής. Ο Ζίγκμπερτ Ρόζενταλ εργάστηκε για τελευταία φορά ως υπάλληλος πλυντηρίων στον Σύνδεσμο Εβραίων στη Γερμανία. Τα αδέλφια του προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να τον φέρουν στην Ισλανδία με τη γυναίκα και το παιδί του. Στο τέλος κατάφεραν μάλιστα να κινητοποιήσουν τη Σουηδική Πρεσβεία, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για ένα αίσιο τέλος. Όταν οι Σουηδοί ανταποκρίθηκαν τον Απρίλιο του 1943 στο Βερολίνο, η Έρνα Ρόζενταλ και το μικρό της αγόρι ήταν ήδη νεκροί. Δολοφονήθηκαν στους  θαλάμους  αερίων του Άουσβιτς.

       

      Στις 12 Μαρτίου 1943 είχαν εκτοπιστεί τα τρία μέλη της οικογένειας Ρόζενταλ. Με την ίδια αποστολή από το Βερολίνο έφτασαν στις 13 Μαρτίου 1943 στο Άουσβιτς 344 άντρες και 620 γυναίκες και παιδιά, εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν και στάλθηκαν ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο 218 άνδρες και 147 γυναίκες, ανάμεσά τους και ο Ζίγκμπερτ Μ. Ρόζενταλ, στο αριστερό χέρι του οποίου χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 107933. Οι υπόλοιποι 599 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      >Ο Ζίγκμπερτ Μ. Ρόζενταλ έπρεπε να δουλέψει στα καταναγκαστικά έργα στο εργοστάσιο «Μπούνα» στο στρατόπεδο Άουσβιτς- Μόνοβιτς. Στις 27 Απριλίου 1943 παραπέμφθηκε στο νοσοκομείο του κεντρικού στρατοπέδου του Άουσβιτς λόγω ενός έλκους στο αριστερό του χέρι.

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 44χρονος Ρόζενταλ μεταφέρθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 30 Ιουλίου 1943 και θανατώθηκε εκεί στον θάλαμο αερίων στις 18 Αυγούστου 1943.

       

      Για βιογραφικά στοιχεία σχετικά με τον Ζίγκμπερτ Μάινχαρτ Ρόζενταλ ευχαριστώ την Μάγκνεα Χένι Πέτουρσντοτιρ.

      <
    • Siegbert Meinhardt Rosenthal
      Siegbert M. Rosenthal

       

      Siegbert Meinhardt Rosenthal
      Siegbert M. Rosenthal
      im November 1939
      mit Sohn Denny in Berlin
      ©Petersdottir
  • S

    Frank Sachnowitz · Marie Sainderichin geb. Brodsky · Albert Saltiel · Maurice Saltiel · Maurice Saporta · Mordochai Saul · Gustav Seelig · Alice Simon geb. Remak · Emil Sondheim · Sigurd Steinberg · Nina Sustil

    • Φρανκ Ζάχνοβιτς (Frank Sachnowitz)

      Το Λαρβίκ είναι μια νορβηγική πόλη με λιμάνι σε απόσταση περίπου 100 χιλιομέτρων νοτιοδυτικά από το Όσλο. Εκεί γεννήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1925 ο Φρανκ Ζάχνοβιτς ως το μικρότερο από τα οκτώ παιδιά [της οικογένειας]. Ο πατέρας του, Ισραέλ Ζάχνοβιτς, είχε μεταναστεύσει σε ηλικία 27 ετών στη Νορβηγία από την περιοχή της Ρωσίας Κρασνοπόλιε το 1907. Ολοένα και περισσότεροι Εβραίοι αναγκάζονταν εκείνη την εποχή να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους στη Ρωσία, επειδή αντιμετώπιζαν δυσκολίες λόγω της θρησκείας τους. Ο Ισραέλ Ζάχνοβιτς, για παράδειγμα, είχε ολοκληρώσει την τετράχρονη θητεία του στον στρατό και ακόμη δεν του επιτρεπόταν να αποστρατευτεί. Για αυτό αποφάσισε να λιποτακτήσει.

       

      Στο Όσλο ο Ζάχνοβιτς παντρεύτηκε την κατά δύο χρόνια νεότερή του Λιθουανή Σάρα Λάν, ενώ στο ίδιο μέρος γεννήθηκε το 1910 και ο μεγαλύτερος γιος τους, ο Μάρτιν. Η νεοσύστατη οικογένεια μετακόμισε στο Λαρβίκ και άνοιξε ένα κατάστημα ανδρικού ρουχισμού. Γεννήθηκαν άλλα επτά παιδιά: ο Ελίας (το 1911), ο Ζάμουελ (το 1912), η Ρίτα (το 1915), η Μαρί (το 1919), ο Χέρμαν (το 1921), η Φρίντα (το 1923) και τελικά ο Φρανκ. Η οικογένεια ζούσε μια ήρεμη ζωή, τα παιδιά έμαθαν επαγγέλματα, ο Ελίας άνοιξε ένα δεύτερο κατάστημα στο Λαρβίκ. Το κατάστημα "Dressmagasinet" ήταν στην οδό Θοργκέ 4 και το "Ekko" στην οδό Πρίνσεγκατα 8. Όλοι τους είχαν κλίση στη μουσική, ο Χέρμαν έπαιζε όπως ο πατέρας του τρομπέτα, ο Μάρτιν τρομπόνι και κοντραμπάσο, ο Ελίας βιολί, η Ρίτα και η Μαρί πιάνο, ο Φρανκ το κόρνο, και πέραν αυτού η Μαρί ήταν εξαιρετικά καλλίφωνη. Μερικά από αυτά τα ταλαντούχα παιδιά συμμετείχαν σε τοπικούς συλλόγους, π.χ. ο Χέρμαν και ο Φρανκ στη νεανική ορχήστρα.

       

      Για κάθε παιδί που γεννιόταν ο πατέρας  φύτευε μια μηλιά στον κήπο. «Ήμασταν πολύ περήφανοι για αυτές» διηγείται ο Χέρμαν Ζάχνοβιτς στα Απομνημονεύματά του χρόνια αφότου τελείωσε ο πόλεμος. «Οι μικρότεροι συναγωνίζονταν για το ποιο δέντρο θα έβγαζε τα πιο όμορφα άνθη την άνοιξη και τους πιο πολλούς καρπούς το φθινόπωρο. Βάζαμε λίπασμα και τα φροντίζαμε. Σκαρφαλώναμε πάνω τους, καθόμασταν στα κλαριά τους και ο καθένας μας θεωρούσε ότι είχε  προφανώς το ομορφότερο δέντρο. Μόνο η μητέρα μας δεν είχε δέντρο. Ο μπαμπάς το φύτεψε την ημέρα που πέθανε». Αυτό έγινε στις 16 Οκτωβρίου 1939. Εκτός από την οικογένεια Ζάχνοβιτς δεν υπήρχαν άλλοι Εβραίοι στο Λάρβικ. Ήταν απόλυτα  ενταγμένοι στην τοπική  κοινωνία, κάτι που άλλαξε μόνο όταν εισέβαλε η Βέρμαχτ στη Νορβηγία τον Απρίλιο του 1940. Από εκεί και πέρα δυσκόλεψε πολύ η καθημερινότητα για τους λίγους Εβραίους της χώρας.

       

       

      Οι πρώτες σοβαρές παρενοχλήσεις άρχισαν το 1942 με το διάταγμα που εξέδωσε τη 10η Ιανουαρίου ο νορβηγός υπουργός της αστυνομίας Γιόνας Λι, καθ’ υπαγόρευση της γερμανικής υπηρεσίας ασφαλείας: Όλες οι ταυτότητες των Εβραίων έπρεπε να σημαδεύονται με ένα «J» [Jøde= Εβραίος στα νορβηγικά]. Λίγο αργότερα τα τοπικά αστυνομικά τμήματα ζήτησαν από τους Εβραίους να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια, ενώ μια νορβηγική στατιστική υπηρεσία  συγκρότησε έναν κατάλογο με τους Εβραίους της χώρας, στον οποίο βασίστηκαν οι μελλοντικές συλλήψεις των Εβραίων.

       

      Λίγο μετά τη γερμανική εισβολή στη Νορβηγία, η οικογένεια Ζάχνοβιτς μετακόμισε στην επαρχία. Ο πατέρας του Φρανκ είχε αγοράσει ένα αγρόκτημα στο Γιέν, περίπου 30 χιλιόμετρα από το Λαρβίκ. Όμως η ελπίδα να μείνουν απαρατήρητοι από τους Ναζί αποδείχτηκε λανθασμένη.  Ο Φρανκ ήταν 17 χρονών όταν συνελήφθη την νύχτα της 26 Οκτωβρίου 1942 στο Γιέν μαζί με τον πατέρα και τους αδελφούς του. Στάλθηκαν στο νεοσύστατο στρατόπεδο αιχμάλωτων του Μπεργκ. Αυτό το στρατόπεδο που υπαγόταν στην αρμοδιότητα της νορβηγικής αστυνομίας βρισκόταν στην άκρη της πόλης Θάνσμπεργκ, περίπου 20 χιλιόμετρα από το αγρόκτημα της οικογένειας Ζάχνοβιτς.  Οι άνδρες της οικογένειας υπήρξαν οι πρώτοι Εβραίοι στο στρατόπεδο. Στο επόμενο διάστημα στάλθηκαν εκεί και άλλα άτομα ή οικογένειες. Στις 26  Νοεμβρίου τους μετέφεραν όλους στο Όσλο. Από εκεί ένα πλοίο του ναυτικού μετέφερε 532 εβραίους κρατούμενους στη Γερμανία. Καθοδόν ανακάλυψαν τα αδέλφια ότι και η αδελφή τους, η Μαρί βρισκόταν στο πλοίο. Στο Στετίνο περίμενε ένα εμπορικό τρένο που μετέφερε μέσα σε δύο ημέρες τους Εβραίους της Νορβηγίας στο Άουσβιτς. Ο Ίσραελ και η Μαρί Ζάχνοβιτς εκτελέστηκαν αμέσως μετά την άφιξή τους στους θαλάμους  αερίων. Το ίδιο συνέβη και με τις αδελφές Φρίντα και Ρίτα, που έφτασαν αργότερα στο Άουσβιτς.

       

      Τα πέντε αδέλφια οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο Μόνοβιτς και εργάστηκαν καταναγκαστικά στο εργοστάσιο «Μπούνα-Βέρκε». Ένας άνδρας των Ες- Ες σκότωσε τον Ζάμουελ, ο Μάρτιν και ο Ελίας πέθαναν κάτω από άγνωστες συνθήκες τις επόμενες εβδομάδες. Ο Χέρμαν είχε –κατά κάποιον τρόπο- την τύχη να οριστεί μέλος της ορχήστρας του στρατοπέδου ως τρομπετίστας. Ήταν ο μόνος από την οικογένεια που επέζησε από το Άουσβιτς. 

      Τα Ες-Ες του στρατοπέδου χάραξαν στο αριστερό χέρι του Φρανκ τον αριθμό κρατουμένου 79238. Στα καταναγκαστικά έργα του «Μπούνα-Βέρκε», στο στρατόπεδο Άουσβιτς/ Μόνοβιτς υποχρεώθηκε να δουλέψει μέχρι τελικής εξάντλησης. Στις 6 Μαΐου του 1943 μεταφέρθηκε λόγω σωματικής εξασθένησης στο ιατρείο και στη συνέχεια στο νοσοκομείο κρατουμένων του κεντρικού στρατοπέδου. Ο Χέρμαν έλαβε την πληροφορία από έναν φίλο που δούλευε στο τμήμα Μητρώου ότι ο Φρανκ μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο Νάτσβαϊλερ-Στρόυτχοφ στην Αλσατία, όπου και έχασε τα ίχνη του. Αυτό που ποτέ δεν πληροφορήθηκε όσο ζούσε ήταν το εξής:  ο  Φρανκ είχε επιλεγεί από τους δυο ανθρωπολόγους Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ στο κεντρικό στρατόπεδο και εκτελέστηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίους, άνδρες και γυναίκες, στον θάλαμο αερίων του Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ. Δολοφονήθηκε στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943, ήταν δεκαοκτώ ετών.

       

      Για τις πληροφορίες σχετικά με τη ζωή του θείου τους ευχαριστώ την Ρίτα Πόρατ και την Μάριον Γκάμεϊν.

    •  

      Frank Sachnowitz
      Frank Sachnowitz

       

      Frank Sachnowitz mit Schwester
      Frank Sachnowitz mit seiner Schwester in Larvik

       

      Sachnowitz Geschäft
      Geschäft von Franks Bruder Elias in Larvik

       

      Frank Sachnowitz
      Stolpersteine in Larvik
      Sveinsgate Straße 15

       

      APFELBAUM
      Ο Ισραέλ Ζάχνοβιτς φύτεψε για κάθε παιδί του μια μηλιά στον κήπο του. Τα δέντρα αυτά  ανθίζουν ακόμη και σήμερα.
    • Μαρί Σεντερισέν,  το γένος Μπρόντσκι (Marie Sainderichin geb. Brodsky)

      Γεννήθηκε στις 4 Ιουνίου 1881 στο Κισινάου (σημερινή πρωτεύουσα της Μολδαβίας) και ήταν κόρη του Ντάβιντ Μπρόντσκι. Η οικογένεια μετανάστευσε στο Βέλγιο το 1883. Η Μαρί παντρεύτηκε εκεί στις 22 Αυγούστου 1905 τον Άμπρααμ Λιμπ Σεντερισέν (γεννηθέντα στις 15 Δεκεμβρίου 1885 στη Μόσχα). Στην Αμβέρσα έφεραν στον κόσμο τέσσερα παιδιά: την Μπέρτε (γεννηθείσα στις 19 Ιουνίου 1906), τον Ντάβιντ Μoρίς (γεννηθέντα στις 7 Ιουλίου 1908), την Άνα (γεννηθείσα στις 19 Δεκεμβρίου 1911) και τον Μoρίς (γεννηθέντα στις 26 Οκτωβρίου 1915).

       

      Μετά το θάνατο του συζύγου της στις 4 Ιουνίου του 1931, η Μαρί Σεντερισέν έζησε αρχικά με τα παιδιά της, από το 1936 όμως και εξής μόνη της. Ο τελευταίος τόπος διαμονής της ήταν από τις 25 Αυγούστου 1937 ένα τριάρι διαμέρισμα στην οδό Ρι Ντελίν 71 στην Αμβέρσα, του οποίου η επίπλωση κατασχέθηκε μετά από την εκτόπιση της ιδιοκτήτριας στο πλαίσιο της κατάσχεσης των εβραϊκών επίπλων από τους Ναζί (κατά τη διάρκεια της επονομαζόμενης Möbelaktion) στις 31 Ιουλίου 1943.
      Η Μαρί Σεντερισέν συνελήφθη στις 12 Φεβρουαρίου 1943, εγκλείστηκε στο στρατόπεδο Μέχελεν και στις 19 Απριλίου 1943 εκτοπίστηκε με την 20η αποστολή από το Μέχελεν στο Άουσβιτς. Στις 22 Απριλίου 1943 αφίχθησαν στο Άουσβιτς με την ίδια αποστολή 507 άντρες, 121 αγόρια, 631 γυναίκες και 141 κορίτσια, όλοι Εβραίοι. Στην αποβάθρα επελέγησαν 276 άντρες και 245 γυναίκες και στάλθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι, ανάμεσά τους και η Μαρί Σεντρερισέν, στο αριστερό χέρη της οποίας τα Ες-Ες χάραξαν τον αριθμό αναγνώρισης 42670. Οι υπόλοιποι 879 άνθρωποι οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν. Οι ανθρωπολόγοι των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ  την επέλεξαν τον Ιούνιο του 1943, επειδή η οργάνωση «Άνενερμπε» [μτφρ. «Η κληρονομιά των προγόνων») χρειαζόταν νεκρά ανθρώπινα σώματα για να δημιουργήσει στο πανεπιστήμιο του Στρασβούργου μια συλλογή με εκθέματα φυλετικού-ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος. 86 Εβραίες και Εβραίοι οδηγήθηκαν για αυτόν το σκοπό στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ, όπου θανατώθηκαν στον θάλαμο αερίων. Ανάμεσα σ’ αυτούς  ήταν και η Μαρί Σεντερισέν, λίγες μόνο εβδομάδες μετά τα 62α γενέθλιά της. Η ημερομηνία θανάτου της ήταν η 11 Αυγούστου 1943.

       

      Από τα παιδιά της επέζησε η Μπέρτε Μορέλς,  η οποία απεβίωσε την ίδια χρονιά με τον αδερφό της Μορίς, το 1999. Ο Μορίς οδηγήθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γερμανία στο [στρατόπεδο αιχμαλώτων] Μπάουμχολντερ, όπου υποχρεώθηκε σε καταναγκαστική εργασία.

      Για τις πληροφορίες σχετικά με τη ζωή της πεθεράς της ευχαριστώ την Ρόζα Τάλμπουμ, η οποία ήταν παντρεμένη με τον Ντάβιντ Μορίς Σεντερισέν.

    •  

      Marie Sainderichin geb. Brodsky
      Marie Sainderichin
    • Αλμπέρτο Σαλτιέλ  (Albert Saltiel)

      Ο Αλμπέρτο Σαλτιέλ γεννήθηκε πιθανότατα στη Θεσσαλονίκη. Η ημερομηνία γέννησής του είναι άγνωστη. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς στη Θεσσαλονίκη, ο Αλμπέρτο Σαλτιέλ εκτοπίστηκε στις 28 Απριλίου 1943 στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαΐου 1943 έφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα τα Ες-Ες επέλεξαν και  έστειλαν στο στρατόπεδο 220 άνδρες και 318 γυναίκες ως κρατουμένους, συμπεριλαμβανομένου και του Αλμπέρτο Σαλτιέλ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες -Ες τον αριθμό αναγνώρισης 119970.  Οι υπόλοιποι 2.932 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Ο Αλμπέρτο Σαλτιέλ χειρουργήθηκε για έλκος στις 13 Μαΐου 1943 στο κεντρικό στρατόπεδο του Άουσβιτς στο Μπλοκ 21, το νοσοκομείο κρατουμένων.  Αφού επιλέχθηκε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ  και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, μεταφέρθηκε μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ στις 30 Ιουλίου 1943, όπου θανατώθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.

    •  
    • Μωρίς Σαλτιέλ (Maurice Saltiel)

      Ο Μωρίς Σαλτιέλ γεννήθηκε το 1920 στη Θεσσαλονίκη. Οι γονείς του ήταν ο Ελιάου Σαλτιέλ και η Ρικέτα. Μετά τον εγκλεισμό του από την Γκεστάπο στο γκέτο  Βαρόνου  Χιρς στη Θεσσαλονίκη, ο Mωρίς Σαλτιέλ εκτοπίστηκε στις 28 Απριλίου 1943 στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαΐου του 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα τα Ες-Ες επέλεξαν και έστειλαν 220 άντρες και 318 γυναίκες ως  κρατούμενους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ανάμεσά τους ήταν και ο Μωρίς Σαλτιέλ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 119972. Οι υπόλοιποι 2.392 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Μαζί με τον Μωρίς ήρθε στο στρατόπεδο και ο ξάδερφός του Σύντο Σαλτιέλ, ο οποίος έλαβε τον αριθμό αναγνώρισης 119971. Οι δύο τους είχαν μια ξεχωριστή σχέση μεταξύ τους: ο πατέρας του Σύντο ήταν ο νονός του Μωρίς και ο πατέρας του Μωρίς ήταν ο νονός του Σύντο.

      Μετά από διαλογή που πραγματοποιήθηκε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Μωρίς Σαλτιέλ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου του 1943  μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους  στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου θανατώθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.

       

      Για τη βοήθειά τους στην έρευνα ευχαριστώ τους Μπεατρίς Σαλτιέλ και Μάρτι Σαλτιέλ.

    •  
    • Μωρίς Σαπόρτα  (Maurice Saporta)

      Ο Μωρίς Σαπόρτα γεννήθηκε το 1920 στη Θεσσαλονίκη. Ήταν γιος του Αβραάμ Σαπόρτα και της Ματίλντε, το γένος Σαπόρτα.  Μαζί με τους γονείς και την αδελφή του, την Λάουρα, εκτοπίστηκε ο Μωρίς Σαπόρτα στις 28 Απριλίου 1943 στο Άουσβιτς. Εκεί έφτασαν στις 4 Μαΐου 1943 με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα τα Ες-Ες επέλεξαν και έστειλαν 220 άντρες και 318 γυναίκες ως  κρατούμενους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ανάμεσά τους ήταν και ο Μωρίς Σαπόρτα, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 119974. Οι υπόλοιποι 2.392 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν. Ανάμεσά τους ήταν οι γονείς και πιθανότατα και η αδερφή του Μωρίς Σαπόρτα.

      Μετά από διαλογή που πραγματοποιήθηκε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ  και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 23χρονος Σαπόρτα μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943  μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου θανατώθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.

       

       

      Στην έρευνα της βιογραφίας του με βοήθησε η αρχειοθέτης της Ισραηλιτικής Κοινότητας, Αλίκη Αρούχ.

    •  
    • Μορδοχάι Σαούλ (Mordochai Saul)

      Ο Μορδοχάι Σαούλ γεννήθηκε το 1906 στη Θεσσαλονίκη. Ήταν γιος του Βενιαμίν και της Ρέινα Σαούλ. Ο Μορδοχάι Σαούλ παντρεύτηκε την Ρασέλ Λεβί και απέκτησαν δύο παιδιά: τον Βενιαμίν και την Ζουλή, που γεννήθηκαν το 1939. Στις 28 Απριλίου 1943 η οικογένεια εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαΐου 1943 έφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά.

       

      Στην αποβάθρα τα Ες-Ες επέλεξαν και έστειλαν 220 άντρες και 318 γυναίκες ως  κρατούμενους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ένας από αυτούς ήταν και ο Μορδοχάι Σαούλ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 119980. Οι υπόλοιποι 2.392 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν. Ανάμεσά τους ήταν η σύζυγος, τα παιδιά και οι γονείς του Μορδοχάι.

       

      Μετά από διαλογή που πραγματοποιήθηκε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ  και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο 37χρονος Σαούλ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου θανατώθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.

       

      Από την οικογένεια επέζησε μόνο ο αδερφός του Μορδοχάι, ο Ντάνιελ, ο οποίος είχε μεταναστεύσει ήδη στην Παλαιστίνη το 1932.

    •  
    • Γκούσταβ Ζέλιγκ (Gustav Seelig)

      Γεννήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 1878 στο Μπεντζεχόβο, στην επαρχία Στολπ της πρωσικής Πομερανίας (σημερινή Πολωνία). Ο Γκούσταβ Ζέλιγκ ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος από οκτώ παιδιά (τέσσερις αδελφοί, τέσσερις αδελφές) του Γκούτερ και της Ερνεστίνε Ζέλιγκ. Ήταν ακόμα παιδί, όταν μετακόμισαν οι γονείς του στο Βερολίνο. Μετά από τη φοίτησή του στο σχολείο ολοκλήρωσε μια μαθητεία ως έμπορος και το 1904 άνοιξε το πρώτο του κατάστημα υφασμάτων. Δύο χρόνια αργότερα παντρεύτηκε την Βερολινέζα Κλάρα Γκέλερτ (γεννηθείσα στις 2 Ιουλίου 1881). Ήδη πριν από το 1914 ο εργατικός έμπορος άνοιξε δύο ακόμη καταστήματα υφασμάτων. Τέσσερις ημέρες μετά την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στις 5 Αυγούστου 1914 ο Ζέλιγκ κατατάχθηκε στο στρατό και παρέμεινε στρατιώτης μέχρι το τέλος του πολέμου, διάστημα κατά το οποίο η σύζυγός του είχε αναλάβει τη διεύθυνση των καταστημάτων, αλλά τελικά λόγω έλλειψης προσωπικού και μειωμένης ζήτησης αναγκάστηκε να κλείσει τα δύο  καταστήματα, που στεγάζονταν σε νοικιασμένο χώρο.

       

      Η τελευταία διεύθυνση κατοικίας του Γκούσταβ Ζέλιγκ στο Βερολίνο ήταν στην οδό Κόπενχαγκενερ Στράσε 11 στην περιοχή Πρέντσλαουερ Μπεργκ. Εκεί βρισκόταν επίσης και η κεντρική επιχείρηση του, ένα κατάστημα με υφάσματα, λευκά είδη και είδη ραπτικής, η οποία ανήκε στην ιδιοκτησία του Ζέλιγκ.

      Στις 19 Αυγούστου 1935 τον συνέλαβε η Γκεστάπο και τον οδήγησε στο αρχηγείο της αστυνομίας στην πλατεία Αλεξάντερπλατς. Ταυτόχρονα τα Τάγματα Εφόδου (SA) έσπασαν τις δύο μεγάλες βιτρίνες και την είσοδο του καταστήματος και λεηλάτησαν το εμπόρευμα του μαγαζιού. «Επιπλέον, ένα μέρος του εμπορεύματος βρισκόταν στο πάτωμα και είχε σκοπίμως λερωθεί και ποδοπατηθεί», ανέφερε η κόρη του Ζέλιγκ η Χέρτα Νόα, συμπληρώνοντας ότι «ο πατέρας μου λόγω της μεγάλης ταραχής που πέρασε κατέρρευσε τόσο σωματικά όσο και ψυχικά και χρειαζόταν ιατρική παρακολούθηση». Από τις βιαιοπραγίες εκείνων των ημερών του Αυγούστου επλήγησαν πολλά εβραϊκά καταστήματα. Στόχος αυτών που πραγματοποίησαν τους βανδαλισμούς ήταν να τρομοκρατήσουν τους ιδιοκτήτες των καταστημάτων. Στις αρχές του 1938 ο Γκούσταβ Ζέλιγκ αναγκάστηκε να υποκύψει στις πολιτικές και οικονομικές πιέσεις και να πουλήσει το μαγαζί του σε εξευτελιστική τιμή.

       

      Η Χέρτα Νόα μετανάστευσε με τον σύζυγό της, Χέρμπερτ, το φθινόπωρο του 1940 στη Νότια Αμερική. Οι γονείς της προσπάθησαν κι αυτοί προφανώς να τους ακολουθήσουν, καθώς είχαν ήδη καταβάλει σε μια εφοπλιστική εταιρεία του Αμβούργου το αντίτιμο για τη μετακίνησή τους. Το ζευγάρι όμως δεν κατόρθωσε να διαφύγει από τη χώρα. Ο Γκούσταβ Ζέλιγκ υποχρεώθηκε να δουλέψει σε καθεστώς καταναγκαστικής εργασίας ως μηχανουργός στην εταιρεία Ζίμενς-Σούκερτ.

      Στις 2 Μαρτίου 1943 συνελήφθη στον χώρο εργασίας του από τους Ναζί κατά τη διάρκεια της λεγόμενης Fabrikaktion, [της σύλληψης των τελευταίων Εβραίων που εργάζονταν σε καταναγκαστικά έργα στο Βερολίνο]. «Η μητέρα μου περίμενε μάταια να επιστρέψει», έγραψε η κόρη του, «και τελικά παραδόθηκε και η ίδια οικειοθελώς, για να μπορεί να είναι μαζί του».

       

      Το ζεύγος Ζέλιγκ εκτοπίστηκε στις 4 Μαρτίου 1943 στο Άουσβιτς. Στις 6 Μαρτίου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 1.405 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 406 άντρες και 190 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ανάμεσά τους ήταν και ο Γκούσταβ Ζέλιγκ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 106786. Οι υπόλοιποι 809 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν, ανάμεσά τους και η Κλάρα Ζέλιγκ. Ο Γκούσταβ Ζέλιγκ, ο οποίος δούλευε σε καταναγκαστικά έργα στο εργοστάσιο «Μπούνα-Βέρκε» στο στρατόπεδο Άουσβιτς-Μόνοβιτς, παραπέμφθηκε λόγω ενός κατάγματος στη δεξιά του κνήμη στο νοσοκομείο του κεντρικού στρατοπέδου του Άουσβιτς.

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, μεταφέρθηκε ο 64χρονος Ζέλιγκ στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου θανατώθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.

       

      Τραγική ειρωνεία: τέλη Γενάρη του 1945 το εργοστάσιο παραγωγής φωταερίου του Βερολίνου έστειλε έναν λογαριασμό σε εκκρεμότητα στην εφορία με την εξής ειδοποίηση: «Έχουμε μια οφειλή από τον Ζέλιγκ για το ποσό των 16,00 Ράιχσμαρκ για κατανάλωση φωταερίου και παρακαλούμε όπως αποπληρωθεί το ποσό.»

    •  

      Gustav Seelig
      Stolperstein Berlin
      Kopenhagener Straße 11
    • Αλίς Ζίμον, το γένος Ρέμακ (Alice Simon geb. Remak)

      Ως το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά [της οικογένειας], η Αλίς Ζίμον γεννήθηκε στις 30 Αυγούστου 1887 στη σημερινή πόλη Πόζναν της Πολωνίας. Το ποσοστό των Εβραίων σε αυτή την πόλη ήταν τότε δέκα τοις εκατό. Ένιωθαν σαν Γερμανοί, οι οποίοι ήταν μειοψηφία μεταξύ των 68.000 κατοίκων της πόλης. Περίπου 35.000 κάτοικοι ήταν Πολωνοί. Μεταξύ των χριστιανών Γερμανών οι Εβραίοι δεν ήταν ιδιαίτερα αγαπητοί, και για αυτόν τον λόγο μετανάστευαν εδώ και πολλά χρόνια όλο και πιο συχνά προς τα δυτικά.

       

      Η Αλίς Ζίμον μεγάλωσε σε μια οικογένεια εμπόρων. Ο πατέρας της ήταν ο Άρνολντ Ρέμακ, η μητέρα της Χέντβιγκ Λεβ. Μετά την Αλίς γεννήθηκαν τα επόμενα παιδιά, η Έλσε (γεννηθείσα το 1888) και ο Κουρτ (γεννηθείς το 1897). Το 1904 το ζευγάρι Ρέμακ χώρισε. Η διαζευγμένη μητέρα, ηλικίας 40 ετών, μετακόμισε στο Σαρλότενμπουργκ το 1905 με τα παιδιά της. Ούτε ο Άρνολντ Ρέμακ ήθελε να παραμείνει στο Πόζναν για πάντα. Το 1923 μετακόμισε και αυτός στο Βερολίνο, όπου πέθανε λίγο καιρό αργότερα, στις 16 Μαΐου 1923, σε ηλικία 69 ετών.

       

      Η Αλίς Ζίμον εργάστηκε ως γραμματέας στο δικηγορικό γραφείο του Βερολινέζου δικηγόρου Δρ. Χέρμπερτ Ζίμον. Αυτός είχε γεννηθεί στην πατρίδα της Αλίς την 1η Ιανουαρίου του 1881 στο Μπρόμπεργκ (σημερινό Μπίντγκοστς) και μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο είχε πολεμήσει ως στρατιώτης, άνοιξε δικηγορικό γραφείο. Ο δικηγόρος και η γραμματέας του ερωτεύτηκαν και πριν παντρευτούν, βαπτίστηκαν προτεστάντες Χριστιανοί. Η τελετή πραγματοποιήθηκε στις 2 Αυγούστου 1920 στην εκκλησία Κάιζερ-Βίλχελμ (“Ναός της μνήμης”). Στις 30 Ιουνίου 1921 γεννήθηκαν τα δίδυμα παιδιά τους, ο Καρλ και η Χέντα. Και τα δύο βαπτίστηκαν προτεστάντες και το 1935 ακολούθησε η τελετή του Αγίου Χρίσματος από τον πάστορα Γκέρχαρντ Γιάκομπι. O Γιάκομπι ήταν ανώτερο στέλεχος της Ευαγγελικής Εκκλησίας, ο οποίος λόγω της εβραϊκής του καταγωγής χαρακτηρίστηκε από τους Ναζί «εβραίος πάστορας» και υπέστη πολλές διώξεις.

       

      Η οικογένεια Ζίμον ζούσε μια άνετη ζωή έχοντας μετακομίσει στον πρώτο όροφο της οδού Γιοάχιμσταλερστρασε 12 σε ένα διαμέρισμα επτά δωματίων μαζί με τη μητέρα του Χέρμπερτ Ζίμον και την οικονόμο τους Οτίλιε Λεντς.

      Τους δύο μήνες των καλοκαιρινών διακοπών η Αλίς Ζίμον τους περνούσε μαζί με τα δίδυμα παιδιά της στην Σβινοούστσιε, στη Βαλτική Θάλασσα, με τον πατέρα της οικογένειας να τους επισκέπτεται κάποια Σαββατοκύριακα από το Βερολίνο.

       

      Η περίοδος των Ναζί έφερε ριζική αλλαγή στη ζωή τους. Ως πρώην στρατιώτης στο μέτωπο ο Χέρμπερτ Ζίμον μπόρεσε να διατηρήσει το δικηγορικό του γραφείο, αλλά στα τέλη του 1935 του αφαιρέθηκε το δικαίωμα να ασκεί συμβολαιογραφικές πράξεις. Πέθανε στις 26 Ιανουαρίου, μόλις 55 ετών. Η χήρα του έστειλε, με τη βοήθεια μιας ανθρωπιστικής οργάνωσης των Κουάκερων, τα παιδιά της για περαιτέρω σπουδές στο Λονδίνο στο “Φόρεστ Σκουλ” στην περιοχή Σνέρσμπρουκ. Ο Καρλ, ο οποίος είχε φοιτήσει στο Γυμνάσιο Γκρούνεβαλντ του Βερολίνου πήγε στο Λονδίνο το καλοκαίρι του 1936, η Χέντα ένα χρόνο μετά. Το καλοκαίρι του 1938, η Αλίς Ζίμον επισκέφτηκε το Λονδίνο για μερικές εβδομάδες, αλλά παρά τις επίμονες προσπάθειες της διεύθυνσης του σχολείου δεν μπόρεσε να πειστεί να παραμείνει εκεί.

       

      Η Αλίς Ζίμον είχε υποσχεθεί στον σύζυγό της να φροντίζει τη σχεδόν τυφλή μητέρα του. Με τη βεβαιότητα ότι τα δίδυμά της ήταν ασφαλή έμεινε στο Βερολίνο. Μετά τη Συμφωνία του Μονάχου της 30ης Σεπτεμβρίου 1938, η ενημερωμένη για τα πολιτικά πράγματα γυναίκα έβλεπε με αισιοδοξία το μέλλον. Σε μία από τις λίγες επιστολές που έστειλε στα παιδιά της έγραψε στις 3 Οκτωβρίου 1938: «Την τελευταία στιγμή, όλα θα μπορούσαν να διευθετηθούν προς το συμφέρον όλων χάρη στη συνάντηση των κορυφαίων πολιτικών. Κάθε χώρα έχει υποφέρει από τον τελευταίο τρομερό πόλεμο που όλοι θυμούνται καλά. Σίγουρα θα καταλάβετε πόσο ευτυχείς και ευγνώμονες είμαστε όλοι, γιατί η ειρήνη είναι εξασφαλισμένη τώρα ».

       

      Η μητέρα και τα παιδιά δεν συναντήθηκαν ποτέ ξανά. Δύο ημέρες μετά την αποστολή της αισιόδοξης επιστολής κατασχέθηκαν τα διαβατήρια των Εβραίων. Η Αλίς Ζίμον δεν ζήτησε ποτέ ταξιδιωτική βίζα. Προσέφερε τις υπηρεσίες της εθελοντικά για μικρό χρονικό διάστημα στη οδό Κάντστρασε ως λογίστρια στον Εβραϊκό Σύνδεσμο στη Γερμανία, μόλις λίγα λεπτά με τα πόδια από την οδό Γιοάχιμσταλερ Στράσε. Η πεθερά της πέθανε τον Δεκέμβριο του 1942 σε ένα εβραϊκό γηροκομείο, στο οποίο είχε μεταφερθεί λίγο καιρό νωρίτερα.

       

      Στις αρχές Μαΐου 1943, η Γκεστάπο συνέλαβε την Αλίς Ζίμον στο διαμέρισμά της και την μετέφερε στο κέντρο συλλογής και διαμετακόμισης στην οδό Γκρόσε Χάμπουργκερ Στράσε. Στις 18 Μαΐου 1943, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Βερολίνο με μια αποστολή που μετέφερε περίπου 1.000 Εβραίους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά στο Άουσβιτς.

       

      Η Λουίζε Κόττα, μια φίλη της Αλίς Ζίμον, έγραψε στην κόρη της Χέντα μετά τον πόλεμο ότι τα βράδια της πήγαινε κάποια τρόφιμα στο στρατόπεδο της οδού  Γκρόσε Χάμπουργκερ Στράσε, για δέκα ημέρες μέχρι τη μεταφορά της στο Άουσβιτς: «Αυτό ήταν το τελευταίο πράγμα που έκανα για αυτήν, και εκείνη έγραψε τις ευχαριστίες της σε μικρά σημειώματα, τα οποία μου έδωσε κρυφά. Στη συνέχεια, δύο μήνες αργότερα, έλαβα μια κάρτα με έναν σύντομο χαιρετισμό από αυτήν από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπίρκεναου, στο Άουσβιτς. Αυτό ήταν το τελευταίο σημάδι ζωής από εκείνην. Τότε μάλλον ήρθε το φρικτό της τέλος».

       

      Στις 19 Μαΐου 1943, στην αποβάθρα του Άουσβιτς, επιλέχθηκαν 805 άνθρωποι και οδηγήθηκαν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων, όπου θανατώθηκαν. 80 άνδρες και 115 γυναίκες στάλθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι. Τουλάχιστον τέσσερις γυναίκες (εκτός από την Αλίς Ζίμον και η Ζοφί Μπόροσεκ, η Έλσε Λάιμπχολτς και η Φρίντελ Λέβι) οδηγήθηκαν στο Μπλοκ 10 στο Άουσβιτς, το οποίο περίπου έξι εβδομάδες πριν είχε διαμορφωθεί ως χώρος για ιατρικά πειράματα. [βλ. Μπλοκ 10]. Εκεί η διοίκηση του στρατοπέδου χάραξε τον αριθμό αναγνώρισης 45263 στο αριστερό χέρι της μητέρας της Χέντα και του Καρλ.

       

      Τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουνίου του 1943 τρεις από τις τέσσερις βερολινέζες γυναίκες επιλέχθηκαν από τους δύο ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και  Χανς Φλάισχακερ μαζί με άλλους Εβραίους και Εβραίες για να χρησιμοποιηθούν σε ανθρωπολογικές έρευνες. Εκτός από την Αλίς Ζίμον, επέλεξαν την  Ζοφί Μπόροσεκ και την Έλσε Λάιμπχολτς.

       

      Ήταν μία από τους 86 Εβραίους και Εβραίες που στις 30 Ιουλίου του 1943 αναχώρησαν με τρένο και κατέφθασαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ στις 2 Αυγούστου 1943 . Εκεί θανατώθηκε στον θάλαμο αερίων στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943, λίγο πριν από τα 56α γενέθλιά της. Το νεκρό σώμα της βρισκόταν για δύο χρόνια συντηρημένο στο Ινστιτούτο Ανατομίας στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου [Reichsuniversität]˙ η σχεδιαζόμενη συλλογή με τα ανθρώπινα οστά δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Λίγο καιρό μετά την απελευθέρωση του Στρασβούργου ακολούθησε η ταφή σε έναν ομαδικό τάφο στο εβραϊκό κοιμητήριο του Στρασβούργου- στην περιοχή Κρόνενμπουργκ. Ο αδερφός της, ο Κουρτ, για τον οποίο η Αλίς Ζίμον ήξερε ότι στις 17 Μαρτίου του 1943 είχε μεταφερθεί στο [στρατόπεδο συγκέντρωσης] Τερέζιενσταντ, θανατώθηκε στο Άουσβιτς.             

       

      Ο Καρλ Ζίμον κατόρθωσε με τη βοήθεια μιας γενναιόδωρης Αμερικανίδας να ολοκληρώσει τις σπουδές του στην Αμερική.  Με βαριά καρδιά  επέτρεψε η μητέρα του την αναχώρησή του. Στο κατάστρωμα του πλοίου "Μαυριτανία" ο 18χρονος  αντίκρισε την 1η Μαΐου του 1939 το Άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του έγινε πάστορας στην Πρεσβυτεριανή Εκκλησία. Η αδερφή του τον ακολούθησε μετά το τέλος του πολέμου από το Λονδίνο στην Αμερική. Και τα δύο αδέρφια παντρεύτηκαν, η Χέντα απέκτησε δύο παιδιά και ο Καρλ πέντε.

      Η Χελένε Λεντς, ανιψιά της επί πολλά έτη οικονόμου [της οικογένειας]  Οτίλιε Λεντς έγραψε το 1947 στη Χέντα Ζίμον: "Όταν σκέφτεστε την αγαπημένη σας μητέρα μπορείτε και πρέπει να την θυμάστε με υπερηφάνεια ως έναν άνθρωπο που έκανε με κάθε τρόπο μέχρι τέλους το χρέος του ως Άνθρωπος, ως έναν άνθρωπο σπουδαίο και περήφανο, ως έναν άνθρωπο- ήρωα. Πουθενά δεν θα στηθεί γι’ αυτήν ένα μνημείο. Αλλά στην καρδιά των παιδιών της κανένα μνημείο δεν μπορεί να είναι αρκετά μεγάλο γι’ αυτήν. Και καθώς σήμερα μπορεί πλέον να μιλήσει κανείς ανοιχτά για αυτήν την περίοδο, έχω ήδη μιλήσει πολλές φορές για την αγαπημένη σας μητέρα ως έναν άνθρωπο που αξίζει να μην ξεχαστεί ποτέ".

       

      Στην έρευνα για τη βιογραφία της Αλίς Ζίμον με υποστήριξε ο γιος της Καρλ Ζίμον (1921-2014).

    •  

      Alice Simon
      Alice Simon
       
      Der Stolperstein
      Stolperstein in Berlin, Joachimsthaler Straße
       
      Herbert Simon
      Herbert Simon (1881-1935), Ehemann von Alice Simon.
       
      Simon Remak-Shop
      Aufgewachsen ist Alice Simon in Posen. Ihr Vater betrieb dort mit seinem Bruder in der City eine Papierhandlung (Pfeil).

       

      Simon Haus
      Straßenansicht des Gebäudes Joachimstalerstraße 12 in Berlin-Charlottenburg. In der ersten Etage wohnte Alice Simon mit ihrem Mann Herbert und den Zwillingen Hedda und Carl. Diese Haushälfte wurde bei einem Bombenangriff 1944 zerstört.
    • <Έμιλ Ζόντχαϊμ(Emil Sondheim)

      Ο Έμιλ Ζόντχαϊμ γεννήθηκε στις 24 Ιουνίου 1886 στο Ντέιβιτσ, προάστιο της Πράγας. Έμενε στο Βερολίνο, στην περιοχή Πρέντσλαουερ Μπεργκ, στην οδό Βάρνχαγκενστρασε 13 και από τον Οκτώβριο του 1942 διέμενε σε ένα επιπλωμένο δωμάτιο στην οδό Χόχμαϊστερστρασε 10. Προς το τέλος δούλευε ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στον σιδηρόδρομο του Ράιχ.

       

      Όταν εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς ήταν διαζευγμένος. Η σύζυγός του Χέντβιγκ,  το γένος Τσαν (γεννηθείσα την 1η Φεβρουαρίου 1896) δεν ήταν Εβραία.

      Ο Έμιλ Ζόντχαϊμ εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς στις 4 Μαρτίου 1943. Στις 6 Μαρτίου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 1.405 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά. Στην αποβάθρα τα Ες-Ες επέλεξαν και έστειλαν 406 άντρες και 190 γυναίκες ως  κρατούμενους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ανάμεσά τους ήταν και ο Έμιλ Ζόντχαϊμ στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 106569. Οι υπόλοιποι 809 άνθρωποι οδηγήθηκαν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Ο Έμιλ Ζόντχαϊμ εργάστηκε στο εργοστάσιο «Μπούνα-Βέρκε» στο εξωτερικό στρατόπεδο Άουσβιτς-Μόνοβιτς. Στις 12 Μαΐου 1943 στάλθηκε λόγω γενικής αδυναμίας στο νοσοκομείο του κεντρικού στρατοπέδου του Άουσβιτς. Εκεί ο 53χρονος Ζόντχαϊμ επιλέχθηκε τον Ιούνιο του 1943 από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ  και Χανς Φλάισχακερ και μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου και θανατώθηκε στον θάλαμο αερίων στις 18  Αυγούστου 1943.

    •  
    • Ζίγκουρντ Στάινμπεργκ (Sigurd Steinberg)

      Ο Μπένο Στάινμπεργκ (γεννηθείς στις 4 Νοεμβρίου 1890 στο Βερολίνο) και η Ζουζάνε, το γένος Κούλιες (γεννηθείσα στις 13 Φεβρουαρίου 1894 στη Λειψία) είχαν δύο παιδιά: την Μάργκοτ (γεννηθείσα  στις 6 Αυγούστου 1920 στο Βερολίνο) και τον Ζίγκουρντ Γιούλιους (γεννηθέντα  στις 11 Αυγούστου 1921 στο Βερολίνο).

       

      Ο Ζίγκουρντ φοίτησε στο [δημοτικό σχολείο] “Μπίργκερ-Φορέλ-Σούλε” στην περιοχή Κρόιτσμπεργκ του Βερολίνου, στη συνέχεια φοίτησε στο [γυμνάσιο] “Φρίντριχς-Ρεάλγκιμνάζιουμ” (σημερινή ονομασία: “Λάιμπνιτς- Γκιμνάζιουμ”), το οποίο εγκατέλειψε τον Μάρτιο του 1937, για να ξεκινήσει μια μαθητεία ως έμπορος.

      Η τελευταία διεύθυνση κατοικίας του ήταν στο Κρόιτσμπεργκ του Βερολίνου, στην οδό Τέμπελχερενστρασε 3, σε ένα επιπλωμένο δωμάτιο. Η αδελφή του εκτοπίστηκε στη Ρίγα τον Σεπτέμβριο του 1942 και δολοφονήθηκε εκεί στις 29 Οκτωβρίου 1942. Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας -με μία εξαίρεση- θανατώθηκαν μεμιάς τον Μάρτιο του 1943 στο Άουσβιτς.

       

      Ο πατέρας ήταν σε ένα τρένο μεταφοράς που ξεκίνησε την 1η Μαρτίου, η μητέρα αναχώρησε στις 2 Μαρτίου. Σε περαιτέρω αποστολές που έγιναν στις αρχές Μαρτίου ακολούθησαν οι αδερφές του Μπένο Στάινμπεργκ, η Φραντσίσκα Χελιασόβιτς και η Μπέλα Φρένκελ με τους συζύγους τους - όλοι δολοφονήθηκαν σε θαλάμους αερίων.

       

      Τον 21χρονο Ζίγκουρντ Στάινμπεργκ τον συνέλαβε η Γκεστάπο στον χώρο εργασίας του [κατά τη διάρκεια σύλληψης των τελευταίων Εβραίων που απελάθηκαν από το Βερολίνο] κατά τη διάρκεια της λεγόμενης Fabrikaktion και τον εκτόπισε στις 3 Μαρτίου από το Βερολίνο στο Άουσβιτς μαζί με τη συνομήλικη σύζυγό του, Ίνγκεμποργκ, το γένος Σόες (γεννηθείσα στις 13 Ιανουαρίου 1922 στο Γκλίβιτσε). Την επόμενη ημέρα έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 632 Εβραίοι και 1.118 Εβραίες, γυναίκες και κορίτσια.

       

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 517 άντρες και 200 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ανάμεσά τους ήταν και ο Ζίγκουρντ Στάινμπεργκ, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 105894. Οι υπόλοιποι 1.033 άνθρωποι οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων και δολοφονήθηκαν. Ανάμεσά τους βρισκόταν και η σύζυγος του Στάινμπεργκ.

      Ο ίδιος, έχοντας υποχρεωθεί να δουλέψει σε καταναγκαστικά έργα στο εργοστάσιο «Μπούνα-Βέρκε» στο Άουσβιτς-Μόνοβιτς, μεταφέρθηκε στις 5 Ιουνίου 1943 με πνευμονία στο νοσοκομείο του κεντρικού στρατοπέδου του Άουσβιτς.<

       

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, ο Στάινμπεργκ μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ όπου θανατώθηκε στον θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943 λίγες μέρες μετά τα 22α γενέθλιά του.

       

      H φωτογραφία που απεικονίζει τα αδέλφια Στάινμπεργκ μου παραχωρήθηκε από τη Μόνικα Βίντερ από το Χάβελμπεργκ. Η γιαγιά της εργαζόταν κατά διαστήματα ως οικονόμος και γκουβερνάντα στους Στάινμπεργκ στο Βερολίνο.

    • Zeugnis von Sigurd Steinberg
      Abgangszeugnis von Sigurd Steinberg vom Friedrichs-Realgymnasium (heute: Leibniz-Gymnasium) in Berlin-Kreuzberg
    • Nίνα Σουστιέλ (Nina Sustil)

      Γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου 1920 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς, η Νίνα Σουστιέλ εκτοπίστηκε στις 28 Απριλίου στο Άουσβιτς. Στις 4 Μαΐου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.930 Εβραίοι, γυναίκες, άντρες και παιδιά.

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 220 άνδρες και 318 γυναίκες και στάλθηκαν στο στρατόπεδο ως κρατούμενοι, οι υπόλοιποι 2.932 άνθρωποι οδηγήθηκαν απευθείας στους θαλάμους  αερίων και δολοφονήθηκαν.

       

      Η Νίνα Σουστιέλ οδηγήθηκε μαζί με άλλες Ελληνίδες στο Μπλοκ 10, στο κεντρικό στρατόπεδο του Άουσβιτς και ανήκε στις 29 γυναίκες και στους 57 άντρες που επιλέχθηκαν από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ για τη δημιουργία μιας καλά οργανωμένης συλλογής με εκθέματα ανθρωπολογικής φύσης.

       

      Στις 30 Ιουλίου 1943 οι 86 Εβραίες και Εβραίοι οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ, όπου θανατώθηκαν στον θάλαμο αερίων κατά τη διάρκεια τεσσάρων ημερών του Αυγούστου του 1943. Η ημερομηνία θανάτου της 23χρονης Νίνας Σουστιέλ ήταν η 11η ή η 13η Αυγούστου 1943.

    •  
  • T

    Menachem Taffel · Martha Testa

    • Μέναχεμ Ταφέλ (Menachem Taffel)

      Γεννήθηκε στις 21 Ιουλίου 1900 στην πόλη Σεντζίσουφ της Γαλικίας (σήμερα στην Πολωνία). Ο Μέναχεμ Ταφέλ ήρθε πιθανώς μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο Βερολίνο, παντρεύτηκε την Κλάρα Σένκελ (γεννημένη στις 23 Απριλίου 1899 στο Κρόσνο) και ξεκίνησε τη δική του μικρή επιχείρηση ως έμπορος. Στις 31 Μαΐου 1928 γεννήθηκε η κόρη του,  Έστερ, η οποία από το 1935 φοίτησε στο δημοτικό σχολείο θηλέων της Ισραηλιτικής Κοινότητας του Βερολίνου και μετά την ολοκλήρωση της φοίτησής της προσέφερε τις υπηρεσίες της εθελοντικά στο ισραηλιτικό νοσοκομείο στην οδό Έλζεσερ Στράσε.

      Οι Ταφέλ ζούσαν το 1929 στην οδό Άκερστρασε 5, το 1931 στην οδό Ράινσμπεργκερ Στράσε 30 και λειτουργούσαν ένα γαλατάδικο. Το 1938 αναγκάστηκαν να μετακομίσουν στα πεθερικά του Μέναχεμ στο Βερολίνο στην οδό Έλζεσερ Στράσε 8. (Τα πεθερικά του ήταν ο Ντάβιντ Σένκελ (γεννημένος στις 6 Αυγούστου 1870 στο Φρίστακ στην Πολωνία) και η Μπράιντελ το γένος Πίντλες (γεννημένη το 1872 στην Κορτσίνα, στην Πολωνία).

       

      Στην οδό Έλζεσερ Στράσε 8 η Μπράιντελ Σένκελ διατηρούσε σύμφωνα με τον Κατάλογο Διευθύνσεων ένα κατάστημα υφασμάτων μέχρι το 1938.

      Ενδεχομένως να υπήρχε ένας συσχετισμός ανάμεσα στη λειτουργία του καταστήματος και στη μετακόμιση των Ταφέλ.

      Στις 19 Απριλίου 1942, το ζεύγος Σένκελ εκτοπίστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Τερέζιενσταντ, όπου ο Ντάβιντ Σένκελ πέθανε τον Ιούνιο του 1943. Η σύζυγός του δολοφονήθηκε λίγο αργότερα στο Άουσβιτς.

       

      Ο Μέναχεμ, η Κλάρα και η Έστερ Ταφέλ εκτοπίστηκαν από το Βερολίνο στο Άουσβιτς στις 12 Μαρτίου 1943 με την 36η αποστολή.

      Στις 13 Μαρτίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 344 άνδρες και 620 γυναίκες και παιδιά, εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 218 άνδρες και 147 γυναίκες και στάλθηκαν στο στρατόπεδο ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία, συμπεριλαμβανομένου του Μέναχεμ Ταφέλ, στου οποίου τον αριστερό βραχίονα χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 107969. Οι υπόλοιποι 599 άνθρωποι -μεταξύ αυτών η σύζυγος και η κόρη του Μέναχεμ- οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Στις 30 Απριλίου 1943 ο Μέναχεμ Ταφέλ, ο οποίος εργαζόταν σε καταναγκαστικά έργα στο εργοστάσιο «Μπούνα» στο εξωτερικό στρατόπεδο Άουσβιτς-Μόνοβιτς, παραπέμφθηκε στο νοσοκομείο του κύριου στρατοπέδου του Άουσβιτς λόγω έλκους στο αριστερό του πόδι.

      Εκεί, ο 43χρονος Ταφέλ επιλέχθηκε τον Ιούνιο του 1943 από τους δύο ανθρωπολόγους Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ και μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943 μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ, όπου και δολοφονήθηκε στον θάλαμο αερίων στις 18 Αυγούστου 1943.

      Το πτώμα του μετέφεραν μέλη των Ες-Ες στο Ινστιτούτο Ανατομίας του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου [Reichsuniversität Strasbourg].

      Σε μια φωτογραφία του πτώματός του που τραβήχτηκε μετά την απελευθέρωση του Στρασβούργου κατά τη διάρκεια της ιατροδικαστικής νεκροψίας, μπορεί κανείς να δει τον αριθμό κρατουμένου από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς στον αριστερό του βραχίονα. Από αυτό το στοιχείο κατόρθωσε ο Χέρμαν Λάνγκμπαϊν, ο τότε πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής του Άουσβιτς, να ταυτοποιήσει τον Μέναχεμ Ταφέλ.

      Αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια της έρευνας για τη δίκη του Άουσβιτς στη Φρανκφούρτη. Πέρασαν περίπου τέσσερις δεκαετίες πριν ταυτοποιηθούν τα υπόλοιπα 85 θύματα του εγκλήματος "Κληρονομιά των Προγόνων" [Ahnenerbe].

       

      Ο Ταφέλ θα ξαναβρεθεί στο επίκεντρο της προσοχής για μια ακόμα φορά το καλοκαίρι του 2015. Την εποχή εκείνη ύστερα από μια πρωτοβουλία του ερευνητή από το Στρασβούργο, Ράφαελ Τολεντάνο, είχαν ανακαλυφθεί τρία γυάλινα φιαλίδια σε ένα ντουλάπι του Ινστιτούτου Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου. Περιείχαν σωματίδια δέρματος και ίχνη γαστρικού περιεχομένου που είχαν διατηρηθεί ως απόδειξη μετά τη νεκροψία. Ταυτοποιήθηκε ότι ανήκαν στον Μέναχεμ Ταφέλ και ενταφιάστηκαν στις 6 Σεπτεμβρίου 2015 στο Εβραϊκό Νεκροταφείο του Στρασβούργου.

    •  

      Menachem Taffel
      Straße in Strasbourg
      benannt nach Menachem Taffel

       

      Menachem Taffel
      Stolperstein in Berlin
      Rheinsberger Straße 30
    • Μάρθα Τέστα (Martha Testa)

      Γεννημένη τον Ιούνιο του 1923 στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον εγκλεισμό της από την Γκεστάπο στο γκέτο Βαρόνου Χιρς εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Στις 9 Απριλίου 1943 κατέφθασαν εκεί με την ίδια αποστολή 2.500 Εβραίοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 318 άντρες και 161 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι στο στρατόπεδο. Οι υπόλοιποι 2.021 άνθρωποι οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

      Μαζί με άλλες γυναίκες της αποστολής αυτής από την Ελλάδα η Μάρθα Τέστα τοποθετήθηκε στο Μπλοκ 10 στο βασικό στρατόπεδο του Άουσβιτς. Τα Ες-Ες του στρατοπέδου της χάραξαν στο αριστερό χέρι τον αριθμό αναγνώρισης 40436. Οι κρατούμενες σε αυτό το Μπλοκ υποβάλλονταν σε ιατρικά πειράματα, η Μάρθα Τέστα πιθανόν όχι. Ανήκε σε μια ομάδα 29 γυναικών από αυτό το Μπλοκ, οι οποίες επιλέχθηκαν μαζί με ακόμη 57 άντρες τον Ιούνιο του 1943 από τους δυο ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και τον Χανς Φλάισχακερ και μεταφέρθηκαν στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ- Στρούτχοφ. Εκεί δολοφονήθηκε η 20χρονη Τέστα στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στο θάλαμο αερίων. 

  • U

    Marie Urstein geb. Brandriss

    • Μαρί Ούρσταϊν το γένος Μπράντρις (Marie Urstein geb. Brandriss)

      Γεννήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1892 στην κοινότητα Χρεμάιλιφ της Γαλικίας (σημερινή Ουκρανία). Είχε πέντε αδέρφια. Ήταν μοδίστρα στο επάγγελμα. Το 1918 η Μαρί Μπράντρις παντρεύτηκε στη Βιέννη τον σχεδόν 13 χρόνια μεγαλύτερό της τυπογράφο, Λάιμπους-Λέον Ούρσταϊν. Τον Φεβρουάριο του 1918 το ζευγάρι απέκτησε στη Βιέννη μια κόρη και στις 24 Φεβρουαρίου 1924 έναν γιο. Μετά την προσάρτηση της Αυστρίας στο Τρίτο Ράιχ η Μαρί και ο Λάιμπους Ούρσταϊν μετανάστευσαν το 1938 στο Βέλγιο. Κατοικούσαν από το 1939 στην Αμβέρσα. Το 1939 προσπάθησαν χωρίς επιτυχία να διαφύγουν στο Λονδίνο, όπου ζούσε η κόρη τους. Στη συνέχεια μια ακόμη προσπάθεια της Μαρί Ούρσταϊν να μεταναστεύσει από την Αμβέρσα στη Βραζιλία αποδείχθηκε άκαρπη. Και τα δυο τους παιδιά επέζησαν. Ο γιος τους Ντένις (αρχικά Άντολφ) πέθανε το 2009 στο Τορόντο, η κόρη τους Λίλι πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου 2017 στη Στουτγκάρδη.

       

      Η Μαρί Ούρσταϊν τοποθετήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 1943 στο [κέντρο συλλογής και μεταγωγών] Μέχελεν και στις 19 Απριλίου 1943 εκτοπίστηκε με την ίδια αποστολή, στην οποία βρισκόταν και ο άντρας της, στο Άουσβιτς. Στις 22 Απριλίου 1943 έφτασαν εκεί με την 20η αποστολή 507 άντρες, 121 αγόρια, 631 γυναίκες και 141 κορίτσια, όλοι τους εβραϊκής καταγωγής. Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 276 άντρες και 245 γυναίκες και οδηγήθηκαν ως κρατούμενοι ικανοί για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο, ανάμεσά τους και η Μαρί Ούρσταϊν, στο αριστερό χέρι της οποίας χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό κρατουμένου 42685. Τα υπόλοιπα 879 άτομα οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων, όπου και δολοφονήθηκαν. Στο Άουσβιτς η Μαρί Ούρσταϊν δήλωσε ότι ήταν μοδίστρα. Με άλλες γυναίκες της ίδιας αποστολής από το Βέλγιο οδηγήθηκε στο Μπλοκ 10 στο κεντρικό στρατόπεδο του Άουσβιτς. Οι κρατούμενες σε αυτό το Μπλοκ υποβάλλονταν συνήθως σε ιατρικά πειράματα, η Μαρί Ούρσταϊν πιθανόν όχι. Υπήρξε μία από τις 29 γυναίκες του Μπλοκ 10, οι οποίες μαζί με 57 άντρες επιλέχθηκαν τον Ιούνιο του 1943 από τους δύο ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ και μεταφέρθηκαν στις 30 Ιουλίου 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ. Εκεί η 51χρονη Ούρσταϊν δολοφονήθηκε στις 11 ή στις 13 Αυγούστου 1943 στον θάλαμο αερίων.

       

      Επιπρόσθετα βιογραφικά στοιχεία για την οικογένεια Ούρσταϊν οφείλω στα μέλη της οικογένειας, την Μέριλιν Μπάρλοφ και την Ντέμπορα Μπόλτον.

    • Marie Urstein
      Marie Urstein

       

      URSTEIN.Marie
      Marie Urstein mit ihrem Mann Leibusch und ihrer fünfjährigen Tochter Lily im Jahr 1924 in Wien.
    •  
  • W

    Walter Wollinski

    • Βάλτερ Βολίνσκι(Walter Wollinski)

      Γεννήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 1925 στο Τσίλιχαου και ήταν ο νεότερος γιος του εμπόρου Έμιλ Βολίνσκι και της συζύγου του Έλσε, το γένος Άιζακ. Ο Βάλτερ Βολίνσκι γράφηκε στο Δημοτικό του Τσίλιχαου το 1932. Η οικογένεια καταγόταν από το Βόνγκροβιετς [της Πολωνίας] και εγκαταστάθηκε μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο Τσίλιχαου ([ανήκε] τότε στο Βρανδεμβούργο), όπου οι αδελφοί Χέρμαν και Έμιλ είχαν ένα σπίτι στην αγορά και διατηρούσαν ένα κατάστημα με σιδηρικά και οικιακά είδη. Οι διωγμοί των Εβραίων που είχαν αρχίσει και τα οικονομικά προβλήματα που προκάλεσαν, τους οδήγησαν να μετακομίσουν στο Βερολίνο, όπου έζησαν στην οδό Κόμπλανκστρασε (σήμερα Zολάστρασε). Ο Βάλτερ Βολίνσκι αποφοίτησε από το σχολείο στις 29 Μαρτίου 1940. Την εποχή της απογραφής του 1939 ζούσε με τους γονείς του και τον μεγαλύτερο αδερφό του Ζίγκμπερτ (γεννημένος στις 31 Αυγούστου 1920 στο Βόνγκρoβιετς/ Πόζναν)  στο Βερολίνο, στην περιοχή Κρόιτσμπεργκ στην οδό Νόιενμπουργκερ Στράσε 13.

       

      Οι αδελφοί Έμιλ (γεννημένος στις 18 Δεκεμβρίου 1881 στο Λουμπούς [της Πολωνίας]) και ο Χέρμαν Βολίνσκι (γεννημένος στις 28 Ιουνίου 1888) είχαν έναν ακόμη αδερφό τον Ζάμουελ (γεννημένο στις 29 Οκτωβρίου 1880) και μια αδελφή ονόματι Ρέσχεν (γεννημένη στις 5 Δεκεμβρίου 1884). Ο Ζάμουελ, που παντρεύτηκε μη εβραία γυναίκα, κατόρθωσε να επιβιώσει την περίοδο των Ναζί στην πόλη Τσέντενικ στο Βρανδεμβούργο. Πέθανε στο Βερολίνο το 1963.

       

      Ο Χέρμαν Βολίνσκι παντρεύτηκε το 1920 την Ρεγκίνα Τάνχεν και έκανε μαζί της τέσσερα παιδιά: τον Βέρνερ (17 Ιουλίου 1921), τον Βόλφγκανγκ, τον Μάνφρεντ και την Στέφι. Ο ίδιος πέθανε στις 8 Φεβρουαρίου 1942 στο Εβραϊκό Νοσοκομείο του Βερολίνου από μηνιγγίτιδα, η σύζυγός του Ρεγκίνα και τα παιδιά Βόλφγκανγκ, Μάνφρεντ και Στέφι (τότε δεκαεπτά, έντεκα και τεσσάρων χρονών αντίστοιχα ) εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς στις 26 Φεβρουαρίου 1943 και δολοφονήθηκαν.

      Ο Βέρνερ αποφοίτησε από το [κέντρο προετοιμασίας] Νόιενντορφ, ένα από τα 36 εβραϊκά κέντρα «Χαχσάρα» στη Γερμανία, όπου πραγματοποίησε από τον Απρίλιο του 1936 μια διετή αγροτική εκπαίδευση. Κατάφερε να μεταναστεύσει στην Αυστραλία τον Αύγουστο του 1939, όπου έζησε μέχρι το θάνατό του το 2011. Ο Έμιλ και η σύζυγός του Έλσε καθώς και η μητέρα του εκτοπίστηκαν στη Ρίγα στις 15 Αυγούστου 1942 και η Ρέσχεν στις 5 Σεπτεμβρίου 1942, όπου θανατώθηκαν.

      Ο Βάλτερ και ο αδελφός του Ζίγμπερτ έπρεπε να απομακρυνθούν από το σπίτι των γονιών τους. Από τότε συγκατοικούσαν σε ένα δωμάτιο στην οδό Κάιζερστρασε 35, υπενοικιάζοντάς το από τους Φουκς.<

       

      Και οι δύο εργάζονταν σε καταναγκαστικά έργα ως ξυλουργοί στον Φριτς Μίλερ στο Μαρίνντορφ (στην οδό Λάνκβιτσερστρασε 1-3). Οι αδελφοί Βολίνσκι εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς στις 3 Μαρτίου 1943. Στις 4 Μαρτίου 1943 έφτασαν εκεί με την ίδια αποστολή 632 Εβραίοι και 1.118 Εβραίες, γυναίκες και κορίτσια.

      Στην αποβάθρα επιλέχθηκαν 517 άνδρες και 200 γυναίκες και στάλθηκαν ως εκμεταλλεύσιμο εργατικό δυναμικό για καταναγκαστική εργασία στο στρατόπεδο -ανάμεσά τους και ο Βάλτερ Βολίνσκι, στου οποίου το αριστερό χέρι χάραξαν τα Ες-Ες τον αριθμό αναγνώρισης 105737. Οι υπόλοιποι 1.033 άνθρωποι οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων και θανατώθηκαν.

       

      Ο Βάλτερ Βολίνσκι, ο οποίος είχε υποχρεωθεί να δουλέψει σε καταναγκαστική εργασία στο εργοστάσιο «Μπούνα» στο εξωτερικό στρατόπεδο Άουσβιτς-Μόνοβιτς, μεταφέρθηκε στις 16 Απριλίου 1943 στο νοσοκομείο του κεντρικού στρατοπέδου του Άουσβιτς λόγω σοβαρής διάρροιας.

      Έπειτα από διαλογή που έγινε από τους ανθρωπολόγους των Ες-Ες Μπρούνο Μπέγκερ και Χανς Φλάισχακερ τον Ιούνιο του 1943, μεταφέρθηκε στις 30 Ιουλίου 1943  μαζί με ακόμη 85 Εβραίες και Εβραίους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νάτσβαϊλερ-Στρούτχοφ και θανατώθηκε εκεί στο θάλαμο αερίων στις 16 ή 18 Αυγούστου 1943.  Ήταν 17 ετών.

      Ούτε και ο Ζίγκμπερτ Βολίνσκι επιβίωσε του Ολοκαυτώματος.

       

      Πρόσθετες πληροφορίες για την τύχη των Βολίνσκι έλαβα από τον Πέτερ Βολίνσκι, τον γιο του ξαδέρφου του Βάλτερ, Βέρνερ.

    •  

       

      Wollinski Haus

       

      Walter Wollinskis Vater und dessen Bruder betrieben in Züllichau ein Eisen- und Haushaltswarengeschäft. Hier ist Walter aufgewachsen. Das Wohn- und Geschäftshaus (oben ein Bild aus einem früheren Zeitpunkt 1899) stand am Markt. Es ist das zweite Haus von rechts. Unten eine Anzeige aus der Züllichauer Lokalzeitung.
      Foto: Sammlung Peter Wollinski

       

      Wollinski Walter
    •